جهانی‌شدن، نوسازی و سیاست‌های جمعیتی در ایران (قبل از انقلاب، از سال 1342 تا 1355)

هدف اصلی پژوهش‌ حاضر «بررسی جامعه‌شناختی تاثیرات جهانی‌شدن از طریق شناخت تحول پارادایم‌های توسعه، به‌خصوص رویکرد نوسازی و تاثیر آن بر اتخاذ سیاست‌های جمعیتی در ایران»، قبل از انقلاب اسلامی و در خلال سال‌های 1342 تا پیروزی انقلاب اسلامی است. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه‌ای بوده و با استفاده از متدهای کمی و کیفی، متناسب با بخش‌های مختلف پژوهش‌، به بررسی و مطالعۀ سیاست‌های جمعیتی پرداخته شده است. پژوهش‌ حاضر چگونگی ورود ایران به چرخۀ نظام جهانی و هم‌چنین سلطۀ گفتمان‌های توسعه‌یافته (مرکز) را به‌عنوان پارادایم‌های غالب بر فضای کشورهای توسعه‌نیافته به تصویر کشیده و نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های 1342 تا 1355 در ایران قبل از انقلاب، زمامداران وقت (پهلوی دوم) چگونه با توجه به شرایط قرارگرفته در وضعیت یک کشور توسعه‌نیافته، با استفاده از پارادایم مسلط «نوسازی»، به اجرای سیاست کاهش جمعیت با بهره‌گیری از نظریۀ «انتقال جمعیتی» اقدام کرده و متاثر از همین اقدامات، زمینه را برای تغییر در ساختار جمعیت و در نتیجه کاهش رشد جمعیت در ایران، بین سال‌های 1342 تا 1355، از حدود 3.2 درصد به میزان 2.6 درصد، فراهم کردند.

Globalization, Modernization and Population Policies in Iran

The main goal of the present research is to study the different effects of globalization, through understanding the transformation of development paradigms, especially the modernization approach and its influence on the population policy in Iran before the 1979 Revolution and during the period from 1963 to 1979. Research methodology was library method; and using quantitative and qualitative methods, proportional to different parts of research, the population policies have been examined. The present study examines Iran’s entry into the global system and illustrates the domination of development discourses as the paradigms dominating the underdeveloped countries. This study shows how the government at that time used the dominant paradigm of modernization to implement the policy of reducing population growth through the population transfer theory, and paved the way for changing the structure of the population, and as a result reduced population growth in Iran from 3.2 percent in 1963 to 2.6 percent in 1976.