الگوهای کلاسیک توسعه سیاسی: نگاهی به تجربه اروپای غربی

توسعه سیاسی در کلی‌ترین تعریف، فرآیندی است که طی آن ظرفیت ساختارها و نهادهای سیاسی، همچنین پویایی­ نیروها و روابط سیاسی یک کشور در جهت ساماندهی امور عمومی‌ (داخلی و خارجی) افزایش می­یابد. در قرون اخیر، توسعه سیاسی حول محور سه فرآیند به‌پیش رفته است: تمرکز قدرت سیاسی، نهادمند شدن و قانونمند شدن حکومت و دموکراتیک شدن آن با نگاهی کلی به تجربه کشورهای گوناگون، دو الگوی اصلی توسعه سیاسی را می‌توان از یکدیگر تفکیک کرد؛ در الگوی اول که می­توان آن را «دولت محور» نامید، ظرفیت حکومت، به‌ویژه دستگاه­های نظامی ‌و اداری آن افزایش‌ یافته اما عرصه اجتماعی سیاست و روابط میان دولت و جامعه توسعه چندانی نیافته است. در این الگو، ثبات و امنیت سیاسی معمولاً در معرض فشارهای ناشی از تعارضات و منازعات آشکار و پنهانی بوده که ریشه در انسداد روابط سیاسی و شکاف میان دولت و جامعه داشته است. در الگوی دوم که می­توان آن را «جامعه محور» نامید، به‌ موازات توسعه ‌سازمان حکومت، نیروها و نهادهای اجتماعی و مدنی نیز توسعه ‌یافته‌اند و روابط دولت و جامعه از تعادل برخوردار شده است. در این مقاله با مروری بر تجربیات توسعه سیاسی در اروپای غربی نمونه­هایی از الگوهای توسعه سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس آن، برخی از ملزومات عام توسعه سیاسی استخراج‌ شده است.

Classic Patterns of Political Development: A study of Western Europe

Political development is the processes in which capacities of political institutions and actors increase in order to organize and manage public affairs. In recent centuries, political development has revolved around three processes: The concentration of political power; the legalization of the state, and the democratization of the government. These processes at first, became apparent in Western Europe. We can distinguish two main Patterns of political development in these countries. The First pattern, that can be called "Socialbased" became apparent in the northwestern Europe and British. In these countries, before and in parallel with the development of the government, the civil society was also developed. In these countries, political participation was gradually extended and deepened; therefore, political conflicts were appeared in institutional competitions and adjusted. The second pattern, that can be called "Statebased", became apparent in the central and eastern Europe. In these countries, emphasizes has been placed upon strengthening of the power of the government, and the weak civil society did not play an effective role in politics. Therefore, in these countries political stability was under the pressure of obvious or hidden conflicts. In addition to these main patterns, there will also be a compound pattern that we call “revolutionary” which became apparent in French. In this country, the power of the state and society was relatively balanced, but these relations were not well established, such that they replaced each other alternately. This study shows that: 1) the first pattern suffers less contradiction and crisis 2) Many European countries that began in the form of second or third patterns, gradually shifted to the first 3 regardless of structural factors and international events, political elite played a decisive role in the evolution and transformation of political development processes to make timely   decision for the political reform.