تحلیل فضایی بارش ماهانه شمال غرب ایران با استفاده از آماره خودهمبستگی فضایی

آگاهی از رفتار مکانی- زمانی بارش در برنامه‌ریزی‌های محیطی سرزمین موثر است. روش‌‌های آمار فضایی امکاناتی را فراهم می‌سازد که با استفاده از آنها، الگوهای فضایی متغیرهای تصادفی مانند بارش را می‌توان تحلیل کرد. در این پژوهش، با استفاده از داده بارش ماهانه 42 ایستگاه سینوپتیک غرب و شمال غرب ایران طی دوره آماری 1990 تا 2010 و با به‌کارگیری شاخص خودهمبستگی فضایی moran به تحلیل روندهای فضایی بارش ماهانه این بخش از کشور اقدام شد. برای این منظور، داده‌های میانگین بیست‌ساله بارش ماهانه ایستگاه‌ها به‌صورت لایه اطلاعاتی مکانمندی با مختصات متریک در محیط gis بررسی شد. نتایج شاخص خودهمبستگی مکانی بیان‌کننده آن بود که بارش در ماه‌های دسامبر، ژانویه، فوریه و نوامبر به‌ترتیب دارای بیشترین الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت بود که در سطح 01/0 معنادار بود و کمترین تغییرپذیری مکانی را داشت که گویای آن است در این ماه‌ها تشابه و همگونی فضایی معنا‌داری بین بارش‌های ثبت‌شده در سرتاسر منطقه وجود داشته است و سامانه‌های بزرگ‌مقیاس جوی، تاثیر عوامل محلی متفاوت را کم‌رنگ کرده است؛ در حالی که در ماه‌های ژوییه، سپتامبر و اوت به‌ترتیب کمترین الگوی خودهمبستگی فضایی مشاهده شد که معنادار نیز نبود. ضریب تغییرات فضایی بارش در این ماه‌ها نیز بسیار زیاد بود که گویای آن است که در این ماه‌ها بارش‌ها تحت تاثیر عوامل محلی ناهمگون ایجاد شد و به‌همین دلیل، هیچ‌گونه تشابه فضایی معناداری در بارش‌های ثبت‌شده منطقه در ایستگاه‌های مختلف وجود نداشت.