تغییرات زمانی‌ ـ مکانی بارش دوره سرد سال در ایران (1950-2009)

مقاله پیش‌ رو در جست‌وجوی الگوهای مکانی روندهای مقدار بارش دوره سرد سال برای ایران طی سال‌های 1950 تا 2009 است. به این منظور، از داده‌های ماهانه بازسازی‌شده مرکز اقلیم‌شناسی بارش جهانی با جداسازی مکانی 5/0? 5/0درجه در ایران (از 44 تا 5/63 درجه طول شرقی و 25 تا 40 درجه عرض شمالی) استفاده شد. ارزیابی داده‌های شبکه‌ای با استفاده از 190 ایستگاه کشور با بهره‌گیری از روش رگرسیون وزن‌دار جغرافیایی مبین 76/0 =r2 بود. تحلیل اکتشافی زمین‌آمار با استفاده از روش‌های خودهمبستگی فضایی عمومی و محلی صورت گرفت. نتایج خودهمبستگی فضایی عمومی نشان داد که داده‌های بارش کشور در تمام ماه‌ها، دارای خودهمبستگی فضایی مثبت معنی‌داری (الگوهای خوشه‌ای) است. آزمون خودهمبستگی فضایی محلی نشان داد که هر ماه، اقلیم بارشی خود را دارد. تحلیل روند مقادیر موران عمومی با استفاده از آزمون ناپارامتریک تاو کندال نشان داد که تغییرات الگوهای مکانی بارشی در هیچ‌یک از ماه‌ها، روندهای کاهشی و افزایشی چندان معناداری ندارند. مقایسه زمان رویداد مقادیر شاخص موران عمومی پایین با زمان خشکسالی‌ها بیان‌کننده ارتباط تنگاتنگی بین تغییرات مقادیر شاخص موران تضعیف‌شده و وقوع خشکسالی‌های فراگیر ایران است. پیشنهاد می‌شود شواهد کم‌آبی‌های کشور در توزیع زمانی- مکانی دیگر متغیرهای اقلیمی همچون دما و تبخیر جست‌وجو شود.