تحلیل برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در محدوده‌های بیشینه شتاب زمین در حوضه آبخیز تالار استان مازندران

فرسایش خاک یکی از مشکلات اساسی حوضه‌های آبخیز است. فرسایش‌پذیری خاک با عواملی چون، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک مرتبط است. حوضه آبخیز تالار از جمله حوضه‌های فعال تکتونیکی در استان مازندران است. هدف از مطالعه، تحلیل دقیق رابطه بین شتاب زمین و خصوصیات خاک است. جهت مقایسه اثر شتاب بر خاک محدوده‌های شتاب بالا  g(0.6- 0.5) و پایین g (0.4- 0.3) در زیرحوضه‌های 1 و 2 حوضه تالار تعیین شدند. سپس40 نمونه خاک از زیرحوضه‌های مختلف جمع‌آوری شده و آزمایش‌های بافت خاک، کربن آلی ‌و حدروانی انجام و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی به بررسی رابطه بین شتاب زمین و خصوصیات فیزیکی خاک پرداخته‌شد. نتایج نشان داد که بیشترین ضرایب همبستگی در شتاب بالا زیرحوضه 1و 2 برای متغیرهای ماسه 0.97-، 0.95- و سیلت 0.77، 0.81 بود. در شتاب پایین، زیرحوضه 1 ماسه 0.93-، سیلت 0.84، رس 0.78، کربن آلی0.72، حد روانی0.74 و زیرحوضه 2 ماسه 0.94- است. رابطه عامل شتاب با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک همیشه به­صورت خطی نبوده و بسیار وابسته به ویژگی‌های طبیعی حوضه آبخیز است. تحلیل متغیرها در محدوده‌های شتاب نشان داد که در مناطق شتاب بالا  g(0.6- 0.5)، عامل بیشینه شتاب تاثیر مستقیمی بر انتقال و جابه‌جایی ذرات خاک (ماسه و سیلت) دارد. این نتایج با ایجاد یک مبنای علمی در جهت برنامه‌ریزی برای کاهش فرسایش برای مدیران و تصمیم‌گیران محیط­زیست سودمند خواهد بود.

analysis of selected soil physical and chemical properties in peak ground acceleration zones within the talar watershed, mazandaran province

soil erosion is one of the basic problems of watersheds. soil erodibility is related to factors such as physical and chemical properties of soil. talar watershed is one of the tectonically active basins in mazandaran province. the study aims to conduct a detailed analysis of the relationship between ground acceleration and soil properties. in order to compare the effect of acceleration on the soil, the ranges of high acceleration (0.5-0.6) g and low (0.3-0.4) g were determined in sub-basins 1 and 2 of talar basin. then, 40 soil samples were collected from different sub-basins, soil texture, organic carbon, and liquid limit tests were conducted, and the relationship between ground acceleration and soil physical properties was investigated using linear regression analysis. the results showed that the highest correlation coefficients in the high acceleration of sub-basin 1 and 2 for the sand variables were -0.97 and -0.95, and the silt variables were -0.97, 0.81, and 0.77, respectively.