ارزیابی خطر سیل و عوامل موثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی

با توجه به وقوع سیلاب‌های خسارت زا در اکثر حوضه‌های آبخیز کشور، ضرورت ایجاد سامانه‌های پیش‌بینی و پهنه‌بندی در این حوضه‌ها بیش از پیش موردتوجه قرارگرفته است. در این پژوهش، خطر سیل‌خیزی در حوضه آبریز زهره جراحی با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی (fahp) و در بازه زمانی 1386-1398 موردبررسی قرارگرفته است. در پهنه‌بندی سیلاب در این حوضه از شاخص‌های کاربری اراضی، شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (ndvi)، زمین‌شناسی، بارندگی، منحنی رواناب، شاخص قدرت جریان، تراکم زهکشی، فاصله از رودخانه، نوع شکل زمین، انحنای طولی شیب، ارتفاع و شیب استفاده‌شده است. پس از مراحل مختلف اجرای روش فازی هر یک از لایه‌ها با توجه به نوع روابط آن‌ها با پدیده سیل‌خیزی و بر اساس توابع تعیین‌شده مقدار عضویت آن‌ها مشخص گردید. پهنه‌بندی پتانسیل خطر سیلاب در حوضه موردمطالعه بر اساس وزن‌ها و ارزش‌های نهایی هر یک از متغیرها انجام گرفت. نتایج این پژوهش، نشان داد، که گامای 9/0 نسبت به سایر عملگرهای همپوشانی فازی (گامای 5/، 0.7، and و or) در منطقه شباهت بیشتری را با واقعیت دارد. نتایج این تحقیق نشان داد، که متغیرهای شاخص قدرت جریان، ndvi، بارندگی و زمین‌شناسی بیشترین تاثیر را بر پتانسیل سیل‌خیزی در زیر حوضه‌های منطقه موردمطالعه دارند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، حدود 86/6 درصد از مساحت منطقه در کلاس بسیار پرخطر قرار دارند که، عمدتاً در ارتفاعات بلند کوهستانی شرق و جنوب حوضه قرار دارند.

analysis of flood risk and influencing factors in zohr-jarhari basin in zohr-jarhari in southwest of iran using fuzzy analytic hierarchy process (fahp) approach

iran has experienced many extreme flood events in the last century. the necessity of creating prediction and zoning systems in most of the watersheds of this country has been given more attention than ever before. the purpose of the study focused on flood risk mapping and the risk index assessment based on the gis-fahp-multi-criteria decision-making process. thirteen risk-relevant variables, including both quantitative (such as precipitation, elevation, slope, plan curvature, ndvi, distance from the river, drainage density, spi, twi, and cn) and qualitative factors (such as land use, landform, and geology). the raster maps of the investigated variables were prepared using esri arcgis software. the fuzzy overlay function (and, or and gamma) has been applied after each layer for fuzzification with proper fuzzy function in arcgis10.8. the result of different fuzzy operations indicates that gamma 0.9 showed more accuracy when compared to the flood events than other fuzzy overlapping operators in the region. the resulting map showed that mountain areas and areas with high slopes in the north and northwest of the study area were very susceptible to flooding and were classified in the high flash flood susceptibility class.