تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع سیل با استفاده از روش آماری ebf مطالعه موردی: حوضه آبریز آذرشهر چای

حوضه آبریز آذرشهر چای واقع در دامنه غربی کوهستان سهند، یکی از حوضه‌های مستعد وقوع سیل است که همه‌ساله با شروع بارش‌های بهاری شاهد جاری شدن آب در دره‌ها وقوع سیل در این حوضه می‌باشد. لذا بررسی و شناسایی مناطق مستعد سیل، گامی اساسی جهت مدیریت و کاهش خسارات سیل در این حوضه می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی روش آماری دو متغیره ebf (عملکرد شاهد- باور) با استفاده از متغیرهای موثر در وقوع سیل و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) است. جهت دستیابی به این هدف ابتدا موقعیت 82 نقطه سیل گیر تهیه گردید که از این تعداد به‌طور تصادفی 57 نقطه جهت آموزش مدل و 25 نقطه جهت اعتبارسنجی استفاده گردید. در گام بعد 14 پارامتر موثر در وقوع سیل شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای شیب، لیتولوژی، جنس خاک، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، تراکم رودخانه، شاخص رطوبت توپوگرافی (twi)، بارش، شاخص تفاضل نرمال شده پوشش گیاهی (ndvi)، کاربری اراضی و شاخص توان آبراهه (spi) جهت تهیه نقشه خطر وقوع سیل انتخاب شدند. نتایج بررسی پارامترها نشان داد که طبقات ارتفاعی 1500-1289 متر، مناطق دارای شیب 15-0 درجه، جهت شیب مسطح، مناطق دارای شیب‌هایی با انحنای مقعر، مناطق نزدیک آبراهه‌ها و جاده‌ها از پتانسیل بالایی جهت وقوع سیل برخوردارند. ارزیابی دقت مدل تحقیق با استفاده از منحنی roc و سطح زیر منحنی (auc) نشان داد که مدل ebf با مقدار 973/0 عملکرد عالی در تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع سیل در منطقه موردمطالعه داشته است. لذا نقشه تهیه‌شده می‌تواند یک چهارچوب مرجع برای بهبود و کاهش خطرات سیل برای برنامه‌ریزان همراه با فعالیت‌های مدیریتی خطر سیل در این حوضه باشد.

preparation of flood hazard potential map using ebf statistical method: the case study of azarshahr chai basin

azarshahrchai basin, located on the western slope of sahand mountain, is one of the flood-prone basins that every year, with the onset of spring rains, water flows in the valleys and floods occur in this basin. thus, investigating and identifying flood-prone areas is a fundamental step to managing and reducing flood damage in this basin. the main goal of this research is to determine the effectiveness of the two-variable statistical method ebf (witness-belief function) by using the effective variables in flood occurrence and geographic information systems (gis). in order to achieve this goal, 82 floodgates were first prepared, of which 57 points were randomly used for model training and 25 points for validation. in the next step, 14 parameters effective in the occurrence of floods, including elevation, slope, aspect, slope curvature, distance to river, distance to road, river density, twi (topographic wetness index), lithology, soil type, stream power index (spi), rainfall, land-use, and ndvi were selected to prepare flood risk map. the results of the analysis of the parameters showed that the height classes of 1289-1500 meters, areas with a slope of 0-15 degrees, flat slope direction, areas with slopes with concave curvature, and areas near waterways and roads have a high potential for flooding.