ارزیابی تغییرات پهنه‌های آبی حوضه دجله و فرات مبتنی بر تحلیل سری زمانی عوامل محیطی مختلف

حوضه دجله و فرات گستره وسیعی را در بر گرفته و با توجه به شرایط جغرافیایی و سیاسی متفاوت در آن، هر یک از عوامل محیطی در شرایط مختلف تاثیرات متفاوتی بر روند تغییرات آب‌های سطحی آن دارا می‌باشند. بر همین اساس، در تحقیق حاضر روند تغییرات آب‌های سطحی این حوضه در بازه زمانی 2021-2001 با استفاده از سری زمانی 16 پارامتر مختلف و بهره‌گیری از محصولات موجود در بستر گوگل ارث انجین (gee) مورد ارزیابی قرار گرفته است. مطابق نتایج، روند کلی تغییرات از نوع افزایشی بوده و مساحت آب از 8605.9 کیلومتر مربع در سال 2001 به 10021.8 کیلومتر مربع در سال 2021 رسیده است. با این وجود، روند تغییرات زمانی-مکانی آب در سطح منطقه متغیر بوده است و گستره دریاچه‌ها و تالاب‌ها در نواحی جنوبی حوضه شدیداً کاهش یافته و در مقابل، گستره آب در بالادست حوضه به‌دلیل گسترش سدها و کانال‌های مختلف افزایش یافته است. بعلاوه، یافته‌های تحقیق حاکی از همبستگی بالای متغیرهای اقلیمی و به‌ویژه تبخیر-تعرق و دما با تغییرات زمانی آب در منطقه بوده است. بنابراین، تاثیر تغییرات اقلیم جهانی بر هیدرولوژی و محیط‌زیست حوضه، اهمیت و حساسیت بسیار بالای دریاچه‌های منطقه همچون رزازه، ثرثار، حمرین و حبانیه را به تغییرات آب‌وهوایی برجسته می‌کند.

evaluation of the changes in water areas of the tigris and euphrates basin based on time series analysis of various environmental factors

extended abstract:*title:evaluation of the changes in water areas of the tigris and euphrates basin based on time series analysis of various environmental factors.*introduction:surface water is the most important source of water from planetary water resources, which covers 71% of the earth's surface and is vital for the survival of human and ecological systems. however, during recent decades, due to the combined effects of climate change and human activities, the water balance of lakes has changed. in this regard, surface water changes as one of the most important resources of the earth are very important in local, regional and global planning. accordingly, one of the prime regions within the middle east is the tigris and euphrates basin (teb) which has undergone tremendous changes in the past decades due to matters of global warming and climate change, drought, desertification, and population growth or human-related activities. nevertheless, much attention has not been paid to the pattern of changes in water areas and understanding the potential effects of various environmental factors. therefore, in the present research, the time series of surface water changes in this basin has been evaluated in relation to the impact of various environmental factors.*materials and methods:the conventional methods of monitoring water bodies are very expensive and time-consuming due to their special characteristics. hence, remote sensing (rs) techniques have facilitated water bodies change analysis, where the required maps can be retrieved at any time and spatial scales at unprecedented speed and extent. in this regard, the time series of environmental parameters have been extracted using various gee products.