تحلیل روند و تنوع فضایی خشکی در اقلیم آینده ایران

این تحقیق با هدف بررسی تنوع فضایی و روند زمانی خشکی ایران در آینده (2050- 2020) بر اساس سناریوهای ssp2-4.5 و ssp5-8.5 مدل‌های cmip6 (mri-esm2 و gfdl-esm4) نسبت به داده‌های دیدبانی (2014- 1992) با استفاده از شاخص‌های ai و idm بر پایه متغیرهای بارش، تبخیر و تعرق و متوسط دما انجام شد. از ضریب تغییرات و تحلیل روند نوآورانه به ترتیب برای بررسی تغییرات و روند میانگین سالانه خشکی استفاده شد. نتایج نشان داد در دوره مشاهداتی به‌جز نواحی شمالی البرز و بخشی از شمال غرب، سایر مناطق کشور خشک و نیمه‌خشک بوده‌اند. اما در آینده، سناریوها نشان‌دهنده کاهش رطوبت در مناطق شمالی البرز، نواحی شمالی فلات داخلی ایران و بخش‌هایی از مناطق جنوبی رشته‌کوه زاگرس هستند. خشکی در شمال غرب و بخش‌هایی از مناطق مرکزی و شمالی زاگرس کاهش می‌یابد. در سایر نواحی مدل‌ها همچون گذشته شرایط خشک و نیمه‌خشک را پیش‌بینی کردند. بیشترین درصد تنوع فضایی میانگین سالانه خشکی (105%- 71%)، در دوره 2014- 1992 در جنوب شرق و سواحل جنوبی کشور مشاهده شد و بر اساس مدل‌ها درصد تنوع مکانی خشکی در آینده کاهشی می‌باشد. روند مقادیر میانگین سالانه خشکی ایران نشان داد که خشکی در سطوح معناداری 0.05 و 0.01 درگذشته افزایش‌یافته و در آینده بر اساس mri-esm2 (سناریوی ssp5-8.5 و شاخص idm) در سطوح معناداری 0.05 و 0.01 افزایش خواهد یافت. در سایر شرایط خشکی در این سطوح معناداری، کاهش نشان می‌دهند. نتایج پژوهش می‌تواند در برنامه‌ریزی و کاهش آثار منفی تغییرات اقلیمی در ایران مفید باشد.

analysis of the trend and spatial variation of aridity in the future climate of iran

this research aims to investigate the spatial variability and temporal trends of iran's aridity in the future (2020–2050) based on the ssp2-4.5 and ssp5-8.5 scenarios of cmip6 models (mri-esm2 and gfdl-esm4) compared to observational data (1992–2014) using ai and idm indices based on precipitation, evapotranspiration, and average temperature variables. the coefficient of variation and innovative trend analysis were exerted to examine the changes and trends of the average annual aridity, respectively. the results showed that during the observation period, except for the northern areas of alborz and a part of the northwest, other areas of the country were arid and semi-arid. however, in the future, the scenarios show a decrease in humidity in the northern areas of alborz, the northern areas of the inner plateau of iran, and parts of the southern areas of the zagros mountains. aridity decreases in the northwest and parts of the central and northern regions of zagros. the models predicted arid and semi-arid conditions in other areas, as in the past. the highest percentage of annual average spatial variation of land (71%–105%) was observed in the southeast and south coasts of the country in the period 1992–2014, and according to the models, the percentage of spatial variation of land will decrease in the future. the trend of the average annual aridity values of iran showed that the drought has increased at significance levels of 0.05 and 0.01 in the past and will increase in the future at significance levels of 0.05 and 0.01 based on mri-esm2 (ssp5-8.5 scenario and idm index). at these significant levels, aridity shows a decreasing trend in other conditions. the results of this research can be useful in planning and reducing the negative effects of climate change in iran.