ارزیابی اثرات زمین‌ساخت گسلی بر ژئومورفولوژی حوضه زنجان‌رود با استفاده از تکنیک‌های دورسنجی و ژئومورفومتری

ژئومورفولوژی حوضه زنجان‌رود متاثر از زون‌های تکتونیکی فعّال حاصل از عملکرد تعاملی گسل‌های سلطانیه، زنجان، طارم، منجیل و گسل‌هایی است که در این پژوهش مورد بررسی دقیق تر قرار گرفته اند. تعامل این گسل‌ها این حوضه را به شکل یک فلات کوچک مرتفع ناهمگون نسبت به مناطق پیرامونی و محل مناسبی برای استقرار سکونتگاه های انسانی ساخته است. در این پژوهش برای کشف تاثیر تکتونیک بر ژئومورفولوژی حوضه از تکنیک‌های دورسنجی و ژئومورفومتری جهت شناسایی خط‌واره‌ها و شواهد زمین‌ساختی استفاده شده است. خط‌واره‌ها پس از بررسی به کمک تکنیک های دورسنجی، ژئومورفومتری و میدانی تبدیل به نقشه شده‌اند. سپس با تحلیل و تفسیر شواهد، ارتباط الگوی دینامیک گسل‌ها کشف و اثرات آن بر مورفولوژی لندفرم‌های مختلف با تاکید بر نو زمین‌ساخت تعاملی شبکه‌های زهکشی - گسل‌ها ارائه شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که تکتونیک فعّال گسل‌ها به سمت مرکز حوضه و محل زنجان‌رود متمرکز است. از طرفی تبعیت مورفولوژی و روندهای توپوگرافیک مختلف حوضه و همچنین کانال زنجان‌رود و بسیاری از زهکش‌ها با خط‌واره‌های استخراجی به کمک تکنیک‌های ژئوومورفومتری، به وضوح کارایی ژئومورفومتری جهت ارزیابی و اثبات تاثیر زمین‌ساخت بر ژئومورفولوژی حوضه‌ها را نمایان می‌سازد. اگر چه زلزله مخربی در منطقه گزارش نشده؛ ولی وجود شواهد مورفولوژیک و قطع نهشته‌های کواترنر تا هولوسن بیانگر تغییر شکل فعّال منطقه هستند. براین‌اساس به نظر می‌رسد سیستم‌های گسلی حوضه پتانسیل ایجاد زمین لرزه‌های با بزرگایی بسیار بالاتر از آنچه تاکنون رخ داده‌اند را دارند که این حاکی از ضرورت برنامه‌ریزی بر مبنای مطالعه دقیق گسل‌های منطقه است.

evaluating the effects of fault tectonics on the geomorphology of zanjanrud basin using remote-sensing and geomorphometry techniques

the geomorphology of the zanjanroud basin is affected by the active tectonic zones resulting from the interaction of the soltanieh, zanjan, tarem, and manjil faults and the faults that have been investigated more closely in this research. the interaction of these faults has made this basin in the form of a small high plateau, heterogeneous compared to the surrounding areas and a suitable place for the establishment of human settlements. in this research, remote sensing and geomorphometric techniques have been used to identify the lineaments and tectonic evidence in order to discover the tectonic effect on the geomorphology of the basin. the contour lines have been converted into a map after checking with the help of telemetry, geomorphometry and field techniques. then, by analyzing and interpreting the evidence, the relationship between the dynamic pattern of the faults and its effects on the morphology of different landforms is presented with an emphasis on the interactive reconstruction of drainage networks and faults. the results show that the active tectonics of the faults are concentrated towards the centre of the basin and zanjanroud area. on the other hand, the compliance of the morphology and topographical trends of the basin, as well as the zanjan river canal and many drainages with the extraction lines with the help of geomorphometric techniques, clearly shows the effectiveness of geomorphometry to evaluate and prove the impact of terraforming on the geomorphology of the basins. although no destructive earthquake has been reported in the region, but the presence of morphological evidence and the interruption of quaternary to holocene deposits indicate the active deformation of the region. therefore, it seems that the fault systems of the basin have the potential to create earthquakes with a much higher magnitude than what has happened so far, which indicates the necessity of planning based on a detailed study of the faults in the region.