مدل‏سازی فضایی-زمانی احتمال وقوع روزهای همراه با رعد و برق در شمال غرب ایران

توفان‏های تندری از فراوان‏ترین و شدیدترین مخاطرات آب و هوایی هستند که به دلیل همراهی با رعد و برق، باد شدید، و تگرگ و بارش‏های شدید موجب خسارات زیادی در سراسر دنیا می‏شوند؛ بنابراین، شناخت فراوانی، احتمال وقوع، و دوره بازگشت این توفان‏ها می‏تواند کمک فراوانی در جهت کاهش خسارات کند. هدف از این پژوهش مدل‏سازی فضایی زمانی احتمال وقوع روزهای همراه با رعد و برق در شمال‏غرب ایران در ماه‏های آوریل، می، ژوئن، و ژوئیه با استفاده از مدل زنجیره مارکف است. بدین منظور، از کُدهای مربوط به توفان تندری (9599) در 19 ایستگاه سینوپتیک منطقه در دوره آماری شانزده‏ساله (20002015) استفاده شد. ماتریس فراوانی، ماتریس احتمال انتقال، و ماتریس پایا محاسبه شد و در نهایت توزیع فضایی احتمال وقوع و دوره بازگشت رعد و برق‏ها ترسیم شد. نتایج نشان می‏دهد احتمال وقوع رعد و برق‏های دو و سه‏روزه در شمال‏شرقی‏ و جنوب منطقه مورد مطالعه کم است؛ ولی در بخش‏های مرکزی و شمال‏غربی بیشتر است. به ازای افزایش طول دوره رعد و برقی، دوره بازگشت آن به صورت تصاعدی افزایش می‏یابد. توزیع فضایی ماتریس پایا نیز نشان می‏دهد که احتمال وقوع رعد و برق در مناطق جنوبی و شمال‏شرقی کمتر است و مناطق مرکزی، شمالی، و شمال‏غربی بیشترین احتمال وقوع رعد و برق در بلندمدت را دارند.