بررسی پیامدهای محیطی ناپایداری منابع آب در حوضۀ آبریز رودخانۀ زاینده‌رود

حوضه آبریز‏ زاینده‏رود در منطقه مرکزی ایران از مناطقی است که دارای مسئله ناپایداری منابع آب است. در این پژوهش با روش‏های تحلیل تغییرات کاربری ارضی، بررسی تغییرات بهره‏برداری از آب‏های زیرزمینی، و توزیع پرسش‏نامه پیامدهای محیطی ناپایداری منابع آب در حوضه زاینده‏رود بررسی شده است. بر این اساس، تغییرات کاربری زمین بین سال‏های 1380 و 1392 و تحول چاه‏ها و سفره آب‏ زیرزمینی بین سال‏های 1385 و 1390 مطالعه شده است و، با توجه به ‏شدت بیشتر خشک‏سالی در پایین‏دست، ‏در سکونتگاه‏های روستایی محدوده پایین‏دست حوضه، پرسش‏نامه توزیع شده است. بر اساس فرمول کوکران، تعداد پرسش‏نامه‏‏‏ها از تعداد 33153 خانوار روستایی 380 نفر برآورد شده که، در طی تحقیق و بر اساس محدودیت‏ها و حذف پرسش‏نامه‏‏های نادرست، تعداد نمونه‏ها به 323 مورد رسیده و در تعداد 25 روستا توزیع شده است. نتایج پژوهش نشان می‏دهد ناپایداری منابع آب در حوضه آبریز‏ زاینده‏رود آثار محیطی نامناسبی دارد و پایداری حوضه را با خطر جدی روبه‏رو کرده است. تغییرات land use حوضه نشان از دست‏اندازی گسترده فعالیت‏های انسانی در حوضه داشته و، از طرفی، با خشکی رودخانه، فشار بر سفره‏های آب زیرزمینی تشدید شده است. میانگین شاخص‏های پرسش‏نامه‏ پیامدهای خشک‏سالی نیز عدد 22/4 به‏دست آمده که نشان از وضعیت نامناسب شاخص‏های زیست‏محیطی در بخش پایین‏دست حوضه دارد.