تحلیل سری‌های زمانی بارش‌های فصلی در ایران

امروزه مدیریت منابع آب از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. از این رو، مطالعه بارش، به‏منزله مهم‏ترین منبع تامین آب، در مقیاس زمانی و مکانی بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش در پی تحلیل، ارزیابی، و شناسایی رفتار بارش فصلی است. بدین منظور، داده‏های بارش 67 ایستگاه سینوپتیک کشور با دورۀ آماری سی‏ساله (19852014) استخراج شد. سری‏های زمانی بارش بررسی شد و بهترین مدل بر اساس ملاک اطلاع آکائیک به سری داده‏های هر ایستگاه برازش داده شد. صحت و کفایت مدل‏های ‏‏برازش‏شده به کمک نمودار مانده‏های استانداردشده، نمودار تابع خودهمبستگی مانده‏های مدل، و آزمون لیونگ باکس ارزیابی شد. مرتبه‏های اتورگرسیو، میانگین ‏متحرک، و مرتبه‏های تفاضلی فصلی و بین‏فصلی حاصل از مدل‏های برازش‏‏شده برای بررسی وابستگی بارش‏های فصلی و بین‏فصلی و تحلیل روند سری‏های زمانی بارش فصلی بررسی شد. نتایج نشان داد برای همه ایستگاه‏های مورد مطالعه (جز بوشهر، شهرکرد، بیرجند، امیدیه ‏آغاجاری، و رشت) مدل ساریما کفایت مناسبی دارد. نتایج به‏دست‏آمده از بررسی مرتبه‏های فصلی نیز نشان داد که به‏جز ایستگاه‏های کاشان، آبعلی، دوشان‏تپه، سمنان، و شاهرود در بقیه ایستگاه‏ها بارش‏ها‏ از الگوهای فصلی تبعیت می‏کنند. همچنین، در بیشتر ایستگاه‏های مورد مطالعه (93%) روند کاهشی یا افزایشی معناداری در سری زمانی بارش ‏فصلی مشاهده نشده است.