شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار در آینده مناسبات هیدروپلیتیک حوضه آبریز کورا- ارس

حوضه آبریز کورا- ارس از حوضه های آبریز مشترک مهم در بین پنج کشور ایران، ارمنستان، ترکیه، آذربایجان و گرجستان که از حساسیت و موقعیت ژئوپلیتیک،استزاتژیکی خاصی برخوردار است.آب جاری ارس ناشی از سرچشمه‌های ترکیه از مسیر ترکیه به ارمنستان، ترکیه -آذربایجان، ایران -آذربایجان، ایران -ارمنستان و بار دیگر ایران - آذربایجان را سیراب کرده و از مرز‌های آن‌ها می‌گذرد و به رودخانه کورا پیوسته به دریای خزر می‌ریزد. و سوال اصلی تحقیق این است عوامل کلیدی تاثیر گذار در آینده مناسبات هیدروپلیتیک حوضه آبریز کورا- ارس کدامند؟ هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر وضعیت آینده مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا- ارس و میزان اثرگذاری زمینه‌ای برای شناسایی پیشران‌های اصلی و توجه به آینده‌های جایگزین در افقی ‌کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت است. در این پژوهش تاکید بر شرایط حساس در مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا – ارس با تکیه بر این پیشران‌های کلیدی بررسی می‌شودنوع تحقیق کاربردی و روش گردآوری اطاعات روش اسنادی، کتابخانه ای و استفاده از نظر خبرگان(25 نفر) و احصا ء 44 عوامل کلیدی شناساایی شده و با تشکیل پنل خبرگی و ادغام عوامل مشابه و تعداد 32 عامل مشخص شدند و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آینده پژوهی میک مک و به کارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع است و یافته های تحقیق گویای آن است که پپشران ها ی را در 4 بعد( مدیریت- حقوقی،جغرافیایی( طبیعی- زیست محیطی)، ژئوپلیتیک(سیاسی- اجتماعی) و اقتصادی و فنی) شناسایی شده است و در نهایت به 11 پیشران اصلی و کلیدی بر تبیین آینده مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا – ارس مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد کشورهای پایین دست حوضه آبریز برای تعیین میزان رژیم حقوقی، دسترسی عادلانه به آب و مدیریت یکپارچه مشترک منابع آب با کشورهای بالادست حوضه از جمله ترکیه به توافقاتی دست یابند.

identifying key factors influencing the future of hydropolitical relations in the kura-aras catchment

the kura-aras drainage basin is one of the important shared drainage basins among the five countries of iran, armenia, turkey, azerbaijan, and georgia. it has a special geopolitical and aesthetic sensitivity and position. northwest iran is one of the prosperous agricultural regions whose livestock and agricultural products seriously ensure the country's food security. therefore, any incident that reduces water resources, especially in the agricultural sector and environmental security, threatens the country's regional and national security. according to the available data, tension in hydro-political relations has escalated, which will intensify. the purpose of this research is to identify the factors affecting the future state of the hydro-political relations of the countries of the kura-aras drainage basin and the extent of the background impact to identify the main drivers and pay attention to alternative futures in the short-term, medium-term, and long-term. the type of research is applied. the data collection method is based on documentary and library methods, and experts' opinions were also exerted. mic mac future studies software and the cross-matrix analysis method were exploited for data analysis. the results of the research show that the downstream countries of the drainage basin need to determine the extent of the legal regime, fair access to water, and joint integrated management of water resources with the upstream countries of the drainage basin, including turkey in the future, the northwestern provinces of iran (west azarbaijan, east azarbaijan, ardabil), gilan province, and especially the caspian sea, are in severe hydro political bottlenecks, and this issue has a direct impact on the security of these provinces and is a huge problem