معیارهای موثر در ارتقای کیفیت محیطی بافت‌های ناکارآمد شهری براساس ترجیحات ساکنین مطالعه موردی: محله بیسیم شهر زنجان

در دهه‌های اخیر، مسئله بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری به‌عنوان اصلی ترین دغدغه برنامه ریزان و مدیران شهری مورد توجه محافل علمی و دانشگاهی قرار گرفته است. ازاین‌رو در پژوهش حاضر سعی گردیده است که ضمن شناسایی معیارهای موثر در مداخله بافت‌های ناکارآمد و راهکارهایی برای ارتقای کیفیت محیطی محله بیسیم شهر زنجان به‌عنوان مورد مطالعاتی بر پایه ترجیحات ساکنین ارائه گردد. این پژوهش که باهدف ارتقای کیفیت محیطی در بافت‌های ناکارآمد تهیه‌شده است، ازنظر ماهیت کاربردی و ازنظر روش انجام تحقیق ترکیبی است. در بخش اول پژوهش (کیفی)؛ داده‌های پژوهش بامطالعه مبانی نظری و ادبیات پژوهش، معیارها و شاخص‌های موثر بر ارتقای کیفیت محیطی در بافت‌های ناکارآمد شناسایی شدند. در بخش دوم پژوهش (کمی)؛ 376 پرسشنامه میان ساکنین محله بیسیم توزیع و پس از تکمیل در نرم‌افزار spss و با استفاده از آزمون‌ t تک نمونه‌ای و مدل تحلیل عاملی تاییدی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد محله بیسیم در وضعیت نامناسبی از کیفیت محیطی قرار دارد که بهبود آن مستلزم توجه هم‌زمان به همه عوامل دخیل در کیفیت محیط بوده و نیازمند یک برنامه‌ریزی جامع و رسیدگی اساسی است. در رابطه با اولویت‌بندی معیارها نیز، معیار «اقتصادی» با میزان بار عاملی 0.621 در رتبه نخست اولویت و معیارهای «عملکردی» و «مدیریتی» با میزان بار عاملی 0.592 در رتبه بعدی قرار دارند. در خصوص زیرمعیارها نیز مولفه‌های «اشتغال ساکنین و درآمد خانوار» و «دسترسی و ارتباط فضایی» و «سازمان فضایی و نفوذپذیری» به ترتیب در رده‌های نخست تا سوم ترجیحات ساکنین به‌منظور ارتقای کیفیت محله بیسیم قرارگرفته‌اند.

effective criteria in improving the environmental quality of dysfunctional urban textures based on residents' preferences case study: bisim neighborhood of zanjan

in recent decades, dysfunctional and inefficient textures have always been raised as a significant issue for urban planners and managers. the current research is applied and has been done using quantitative and qualitative models. the required data were collected using a questionnaire in two ways as library and field. in this research, a survey method has been used to collect residents' points of view. after identifying the environmental quality criteria in the neighborhoods from among the criteria proposed by urban design thinkers, a survey of residents was conducted according to the questionnaire in the survey section. in the current research process, the first five factors, physical, social, functional, economical, and managerial, have been determined as the main factors of research for testing, and then the status of each of these factors in the study neighborhood by a survey of residents and performing a single-sample t-test were evaluated. in the next stage, to achieve the research objectives, the key factors influencing the quality improvement of the neighborhoods from the residents' perspective have been prioritized using the factor analysis test. field findings in the bisim range confirm the inefficiency of these textures. accordingly, fineness, low property area, and high population density are the characteristics of a bisim neighborhood. improper and unprincipled constructions, visual disturbances, narrow and busy passages, uneven sidewalks, and the lack of green space and sports space per capita are other problems in this neighborhood. the results show that improving the quality of the environment requires simultaneous attention to all factors involved in environmental quality.