آینده پژوهی همگرایی کشورهای اسلامی به روش سناریوپردازی

جهان اسلام گستره جغرافیایی وسیعی است که شامل منطقه جنوب غرب آسیا، آسیای مرکزی، شمال افریقا و بخش هایی از جنوب و جنوب شرق آسیا می شود. بیشینه ساکنان این محدوده وسیع جغرافیایی، پیروان دین اسلام هستند و بر اساس آموزه قرآنی «امت واحده» یا «امت اسلامی» از سایر مناطق جهان متمایز می شوند. جهان اسلام که در سده های نخستین اسلامی در شکل دولت یکپارچه اسلامی به شکلی همگرا و هم افزا، قدرت و تمدن بزرگ و درخشانی را تجربه کرده بود؛ در سده های اخیر، دچار استعمار، ضعف، انفعال، وابستگی، چند دستگی و افتراق شد و با جریان های ملی گرایی و قوم گرایی در قالب نظام دولت ملت کاملاً تجزیه و دچار واگرایی و گسیختگی سیاسی فضایی شده است. در دهه های اخیر، برخی اندیشمندان، مصلحان و فعالان سیاسی جهان اسلام بر مبنای نظریه امت واحده به فکر همگرایی و وحدت کشورهای اسلامی بوده اند. مساله اصلی پژوهش این است که آینده های بدیل و سناریوهای مختلف برای همکاری و همگرایی کشورهای اسلامی چیست؟ پاسخ به این مساله در چارچوب آینده پژوهی و با روش سناریوپردازی اکتشافی و استفاده از تجمیع آراء نخبگانی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که چهار سناریو برای کشورهای اسلامی قابل ارائه است که سناریو همگرایی کامل و تشکیل دولت یکپارچه اسلامی به عنوان آینده مطلوب، سناریو همگرایی کشورهای اسلامی در قالب کنفدراسیون اسلامی به عنوان آینده مرجح، سناریو همگرایی و تشکیل اتحادیه کشورهای اسلامی به عنوان آینده محتمل و سناریو ادامه وضع موجود و سازمان همکاری اسلامی به عنوان آینده ممکن خواهد بود.

futures studies of convergence of islamic countries by scenario planning method

the islamic world is a vast geographical area that includes southwest asia, central asia, north africa and parts of south and southeast asia. most of the residents of this vast geographical area are followers of islam and are distinguished from other regions of the world based on the quranic doctrine of one ummah or islamic ummah. the islamic world, which had experienced great and brilliant power and civilization in the first centuries of islam in the form of a unified islamic state in a converging and complementary way; in recent centuries, it suffered from colonialism, weakness, passivity, dependence, fragmentation, and division, and with the currents of nationalism and ethnocentrism in the form of the nation-state system, it was completely disintegrated and suffered political-spatial divergence and rupture. in recent decades, some thinkers, reformers and political activists of the islamic world have thought about the convergence and unity of islamic countries based on the theory of a single nation. the main issue of the research is what are the alternative futures and different scenarios for the cooperation and convergence of islamic countries? the answer to this problem has been done in the framework of future studies and with the method of exploratory scenario development and the use of aggregation of elite opinions. the results of the research show that four scenarios can be presented for islamic countries, which is the scenario of complete convergence and the formation of a unified islamic state as a desirable future, the scenario of convergence of islamic countries in the form of an islamic confederation as the preferred future, the scenario of convergence and the formation of a union of islamic countries as a possible future, and the continuation scenario. the current situation and the organization of islamic cooperation will be possible in the future.