تحلیل فضایی پایداری نظام شهری با تاکید بر جایگاه شهر های کوچک استان ایلام

استقرار الگوی نظام متعادل شهری بر پایه توسعه شهر های کوچک گامی اساسی در راستای توزیع عادلانه امکانات و خدمات بوده و به توزیع قانونمند و آرایش یافته فضایی جمعیت و سکونتگاه های انسانی بر پهنه ملی می انجامد و با توسعه این گونه شهر ها زنجیره اتصال شهر های بزرگ به روستاها و روستاشهر ها نیزتکمیل خواهد. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل فضایی وضعیت نظام فضایی شهری استان ایلام در دوره های سرشماری 1355 تا 1395 و با استفاده از مدل های ارزیابی و تحلیل نظام شهری مانند؛ قانون اندازه – مرتبه زیف، مدل تعدیل یافتۀ اندازه - مرتبه، ضریب آنتروپی، منحنی لورنز و ضریب جینی، شاخص دو شهر، شاخص مهتا، شاخص تمرکز نخست شهر، شاخص تمرکز هرفیندال، شاخص عدم تمرکز هندرسون است. روش گرد آوری اطلاعات با استفاده از روش غیر مستقیم؛یاکتابخانه ای بر پایه اطلاعات سرشماری های 1355 تا1395 مرکز آمار ایران انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد نظام فضایی شهر های استان ایلام الگویی نامتعادل دارد، نقش و جایکاه پایین شهر های کوچک در نظام سلسله مراتبی شهر های استان متناسب با میزان جمعیت و تعداد آنها، موقعیت برتر سیاسی – اداری شهر ایلام، سبب هدایت جریان حرکات جمعیتی برای دسترسی به اندک امکانات وخدمات موجود در شهر ایلام گردیده و همین عامل باعث تشدید شکاف در نظام سلسله مراتبی شهر ایلام با شهر های کوچک موجود شده است. اقدامات مداخله گرانۀدولت در راستای تقویت شهر های کوچک از طریق افزایش اعتبارات استانی به منظور تقویت شهر های کوچک و توسعه زیر ساخت های آموزشی، بهداشتی - در مانی، فناوری های it ، زیر ساخت راهها، ایجاد فرصت های شغلی، توسعۀ مسکن، عدم تمرکز گرایی اداری و سیاسی مهمترین راهکار ها در راستای تعدیل نظام شهری استان می باشد.

spatial analysis on the sustainability of the urban network in ilam province with emphasis on the role of small cities

the formation of balanced pattern of urban network based on the small cities is a basic step for suitable distribution of facilities and services and leads to a spatially arranged distribution of the population and human settlements on the national scale, as well as, with the forming of such cities, the chain of big cities, towns and villages will be completed. the purpose ofthis research is to investigate and spatial analyzing the status of the urban spatial system of ilam province in the periods from 1355 to 1395 by using the evaluation models of urban system analysis such as; ziff's rank- size law, adjusted rank- size model, entropy coefficient, lorenz curve and gini coefficient, two-city index, mehta index, first city concentration index, herfindahl concentration index, henderson centralization index. the method of collecting information and data was done using the non-field method; a library based on the necessary data from statistical centre of iran between 1355 to 1395 years. the results of the research shows that the spatial system of the cities of ilam province has an unbalanced pattern; the low role and position of small cities in the urban hierarchical system of theilam province despite low population and high numbers of small cities, the superior political-administrative position of ilam city are the most important characteristics of urban network of ilam province. these factors cause to move of population from small towns to ilam city to access the few facilities and services available in ilam city, therefore this factor has exacerbated the gap in the hierarchical system of ilam province between small-towns and ilam city. interventional actions of the government in order to strengthen small towns through increasing provincial credits in order to strengthen small cities and develop educational, health-care, infrastructure, it technologies, road infrastructure, creating job opportunities, housingdevelopment, decentralization administrative and political orientation are the most important solutions in order to adjust the urban system of the province.