ارزیابی تحقق‌پذیری برنامه‌های میان‌مدت شهرداری کلان‌شهرها مطالعه موردی: برنامه 5 ساله راهبردی و عملیاتی شیراز (1397-1392)

برنامه‌ها و طرح‌های شهری که اهمیت بالایی نیز در روند توسعه شهری دارد، برنامه‌های میان‌مدت شهرداری‌هاست که در زمینه ارزیابی تحقق‌پذیری این برنامه‌ها، تاکنون اقدام جامعی در کشور صورت نگرفته است. ارزیابی این طرح‌ها ازآن‌جهت اهمیت دارد که از طریق آن می‌توان اطلاعات مفید و سودمندی در خصوص چگونگی انجام موثر برنامه‌ها برای تقویت اثرات مثبت، حل مسائل و مشکلات شهری و همچنین حذف برنامه‌های غیرضروری به دست آورد. لذا تحقیق حاضر تحقق‌پذیری برنامه 5 ساله راهبردی عملیاتی شهرداری شیراز (1397-1392) را ارزیابی کرده است. ارزیابی از نوع ارزیابی پس از اجرا بوده که با روش توصیفی - تحلیلی انجام‌گرفته است. جمع‌آوری داده‌های تحقیق نیز با استفاده از پرسش‌نامه‌ای که توسط 30 متخصص و کارشناس تکمیل گردیده، جمع‌آوری‌شده است. ارزیابی چشم‌انداز برنامه با استفاده از 9 شاخص اصلی انجام پذیرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد ازجمله مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در عدم تحقق اهداف برنامه‌های میان‌مدت شهرداری شیراز، عدم توجه کافی به ویژگی‌های اجتماعات محلی و نیازهای آن‌ها، ناپیوستگی میان مراحل مختلف برنامه‌ریزی، عدم توجه به زمان‌بندی برنامه‌ها، عدم انعطاف‌پذیری برخی از محورهای برنامه، ناپایداری درآمدی شهرداری و ... است. درنهایت با استفاده از مدل تحلیل عاملی، 5 عامل موثر در تحقق چشم‌اندازها و اهداف برنامه راهبردی و عملیاتی شهر شیراز مشخص شد. ازجمله مهم‌ترین پیشنهاد ارائه‌شده در این پژوهش جهت افزایش تحقق‌پذیری برنامه‌های آینده، می‌توان به برقراری ارتباط منسجم بین قسمت‌های مختلف برنامه، به‌طوری‌که چشم‌اندازها و اهداف مختلف برنامه، یکدیگر را پوشش دهد اشاره کرد.

evaluating the realization of mid-term plans of metropolitan municipalities (case study: 5-year strategic and action plan of shiraz 2013-2018)

introduction :evaluating plans is significant because it provides useful information on how to effectively implement projects to enhance positive effects and eliminate unnecessary plans. also, performance evaluation leads to providing feedback information and recognizing the realization of the purposes and prospects of the municipality. accordingly, the current research aims to evaluate the 5-year operational strategic plan of shiraz 2013-2018. the main research question is whether this plan has fulfilled its purposes and prospects. therefore, the unknown aspect of the problem is the realization of this plan. the reason for selecting shiraz is the numerous problems in various dimensions of the metropolitans of iran. these problems include the aspects of economic (income instability), managerial (interference in the different urban entities and lack of coordination and cooperation between the responsible organizations), and planning (unrealistic and ambitious plans, improper regulations of the land use in zoning and land subdivision, and neglecting the role of people and their participation). shiraz city is not an exception. methodology : the current research method is analytical-descriptive and is applied in terms of purpose. the data and information collection method is a library and field study. in the field study, the opinions of 30 experts and elites were used in the form of a questionnaire. to analyze the data, a one-sample t-test and factor analysis were used. the t-test with the range of 1-10 (medium level of 5.5) was applied. t-test with the range of 1-5 (medium level of 3) was applied to study the average response to the realization of the plan purposes. also, factor analysis was used to identify the most significant and influential factors in the realization of the purposes of the 5-year operational strategic plan of shiraz using factor analysis.results and discussion.the findings obtained from the t-test indicate the relatively appropriate state of the prospect realization of the 5-year operational strategic plan of shiraz. by considering 5.5 as the average of the test, the obtained average is 6.2. also, the obtained average for all the mentioned indices is higher than 5.5. the total average of this component is also obtained as 6.4. the results obtained from the t-test indicate that all three dimensions of adaptability, relationship, systematization, and coordination have a mean higher than the test average (3). this result shows a relatively good realization of the plan objectives. this value is obtained for the &relationship and systematization& dimension equal to (3.52), the &coordination& dimension equal to (3.48), and the &adaptability& dimension equal to (3.29), respectively. also, the total realization of the purposes of the 5-year strategic operational plan of shiraz is equal to 3.41. it shows that according to the experts, the 5-year strategic operational plan of shiraz has been realized to some extent. according to the findings of the factor analysis, the selected final factors are classified as follows:first factor: this factor explains 13.47% of the total variance, and according to the final filtered matrix, it is correlated with the indices of “shiraz as the tourism center”, “shiraz as city for living, working, and recreation”, “participatory of many plans”, “ shiraz, the city of information and communication technology”, “ shiraz, a religious city, and the cultural capital of the islamic iran”, “involving new concepts of planning such as prospect with the urban  planning”, and has a close relationship. second factor: this factor explains 12.84% of the total variance.