تحلیل شاخص عدالت فضایی در روستاهای گردشگرپذیر (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)

تحلیل شاخص‌های عدالت فضایی با هدف کلی شناخت نحوه توزیع منابع و جلوگیری از بروز نابرابری‌ها اهمیت دارد. در این میان، ضرورت شناخت نحوه توزیع بهینه کاربری‌ها در روستاهای گردشگرپذیر از اهمیت اساسی برخوردار است؛ زیرا در این روستاها، استفاده از زمین و فضا به‌عنوان منبع عمومی، باید براساس اصول علمی برنامه‌ریزی کاربری زمین صورت بگیرد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل شاخص عدالت فضایی کاربری اراضی در 48 روستای توریستی استان آذربایجان شرقی انجام شده است. برای این منظور، 42 شاخص عدالت فضایی در ابعاد مختلف انتخاب و اطلاعات مورد نیاز به تفکیک وضع موجود و مطلوب به روش میدانی و داده‌های سرشماری سال 1390 و منابع موجود در اداره‌ها استخراج شد. پس از محاسبه شکاف وضع مطلوب و موجود، از مدل وایکور استفاده شد. همچنین به‌منظور بررسی اختلاف کاربری‌های مختلف، آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی دانکن کاربرد داشت و برای سطح‌بندی از آزمون تحلیل خوشه‌ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد بیشترین کمبود در میان کاربری‌ها، به کاربری‌های رفاهیخدماتی مربوط است؛ به‌نحوی‌که هشت شاخص‌ رفاهی و خدماتی با میانگین 0.829 بیشترین شکاف را داشته‌اند. همچنین نتایج تحلیل خوشه‌ای نشان می‌دهد وضعیت عدالت فضایی در سطح مناسب با مقدار 45.5 درصد بیشترین فراوانی را دارد. علاوه‌براین، میان جمعیت، سطح برخورداری، طرح هادی و تیپ روستا با میزان عدالت فضایی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. درنهایت با توجه به یافته‌های پژوهش پیشنهادهای کاربردی در زمینه توزیع بهینه کاربری‌های اراضی ارائه شد.