تحلیل فضایی پراکنش سکونتگاه‌های روستایی منطقۀ سبزوار نیشابور براساس منابع اکولوژیکی موجود

هرگونه مطالعه و برنامه‌ریزی در نواحی روستایی به‌منظور تغییر و تحول برای پایداری، مستلزم بررسی دقیق و دستیابی به شناخت صحیح از نحوه استقرار و پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی است. اگر سکونتگاه‌های روستایی در بستر طبیعی مناسبی شکل نگرفته باشند، بی‌شک در جریان رخدادهای طبیعی هزینه‌های گزافی متحمل می‌شوند و از مولفه‌های پایداری فاصله می‌گیرند. با توجه به ناهمسانی پراکنش فضایی سکونتگاه‌های روستایی از نظر تعداد و حجم جمعیت و توزیع گروه‌های سنی در روستاها، نابرابری در میزان و سطح تولیدات کشاورزی، خطرپذیری متعدد از حوادث طبیعی و... در سطح منطقه سبزوار نیشابور، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش منابع اکولوژیکی (اقلیم، توپوگرافی، زمین‌شناختی و خاک) در پراکنش سکونتگاه‌های روستایی منطقه یادشده انجام گرفته است. برای دستیابی به این هدف با به‌کارگیری مدل اکولوژیکی توسعه شهری، روستایی و صنعتی و تطبیق آن با شرایط منطقه و نیز با روش توصیفی تحلیلی و آنالیز فضایی اطلاعات در محیط gis، پراکنش فضایی 925 آبادی دارای سکنه در زمینه منابع اکولوژیکی بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد عوامل اکولوژیکی بیشترین توزیع را در دو طبقه i (مناسب) و ii (نسبتاً نامناسب) دارند، اما عناصر اقلیمی بارش و رطوبت، علی‌رغم نقش مهم و تعیین‌کننده در اقلیم، کشاورزی و سکونت، از دامنه طبقه مناسب بسیار فاصله دارند. در نتایج پهنه‌بندی سه‌گانه نهایی، پهنه مناسب 32 درصد، پهنه نسبتاً مناسب 58 درصد و پهنه نامناسب 10 درصد سطح منطقه را پوشش داده‌اند و 51 درصد سکونتگاه‌ها در پهنه مناسب، 45 درصد در پهنه متوسط و 4 درصد در پهنه نامناسب مستقر بوده‌اند.