تبیین مولفه‌های ژئومرفولوژیکی در استقرار رژیم حقوقی دریای خزر

دریای خزر یک دریای بسته است و طبق کنوانسیون حقوق دریاها تعیین رژیم حقوقی آن باید با توافق کشورهای ساحلی صورت گیرد و کشورهای دیگر حق دخالت در مسائل مربوط به آن را ندارند. یکی از مهم‌ترین مشکلات این دریاها، تعیین رژیم حقوقی آن‌هاست. تعیین رژیم حقوقی این پهنه آبی پس از فروپاشی شوروی مطرح شد، اما هنوز پس از گذشت چندین سال از این موضوع، بین کشورهای ساحلی درمورد چگونگی استقرار رژیم حقوقی آن توافقی صورت نگرفته است. این مسئله دلایل زیادی دارد؛ برای مثال می‌توان به نقش عوامل ژئومورفولوژیکی در تعیین رژیم حقوقی این دریا اشاره کرد. در پژوهش حاضر، شرایط ژئومورفولوژیکی به‌عنوان یکی از عوامل جغرافیایی تاثیرگذار بر استقرار رژیم حقوقی دریای خزر بررسی می‌شود و همچنین از منظر جغرافیای سیاسی دریاها، نقش عوامل ژئومورفولوژیکی در استقرار رژیم حقوقی دریای خزر جست‌وجو می‌شود. روش این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه‌ای است. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به پرسش اصلی تحقیق است اینکه آیا مولفه‌های ژئومورفولوژیکی بر استقرار رژیم حقوقی در خزر و افراز مرزهای دریایی موثرند. این مولفه‌ها شامل صخره‌ها، برآمدگی‌های جزری، شکل ساحل، خورها و خلیج‌ها، جزایر، فلات قاره و دهانه رودها هستند که مطابق با کنوانسیون 1982 و همچنین با توجه به شرایط جغرافیایی دریای خزر ارزیابی شدند. براساس نتایج، کشورهای قزاقستان، روسیه، ترکمنستان و آذربایجان به‌ترتیب بهترین شرایط ژئومورفولوژیکی را برای تعیین رژیم حقوقی دارند. در این میان، ایران نامطلوب‌ترین موقعیت را دارد و نیازمند اتخاذ سیاست‌های بهینه در راستای بهبود شرایط موجود است.