نقد و بررسی دیدگاه پیش‌شناختی و چندشناختی در بحث از هماهنگی آزاد خیال و فاهمه

علت اصلی طرح مفهوم هماهنگی آزاد از سوی کانت، تبیین کلیت احکام ذوقی است. او مدعی است که احساس سوبژکتیو دخیل در داوری زیباشناختی، خود ناشی از حالتی ذهنی به‌نام بازی آزاد یا همان هماهنگی آزاد قوای شناختی است. از آن رو که او معتقد است تنها شناختْ انتقال‌پذیر است، می‌کوشد تا با دخالت‌دادن قوای شناختی در داوری ذوقی، ادعای اعتبار کلیِ آن را توجیه و تبیین کند. تلاش کانت برای روشن‌کردن مفهوم هماهنگی آزاد و نسبت آن با شناخت چندان قانع‌کننده نیست؛ از همین رو برخی از شارحان تلاش می‌کنند تا با زدودن قاطعانۀ داوری ذوقی از هرگونه مفهوم و لحاظ‌کردن خصوصیت طبیعی و ناآگاهانه برای تجربۀ زیباشناختی، به نوعی به شباهت این حوزه با حوزۀ شناخت، اذعان و از این طریق، کلیت احکام زیباشناختی را تبیین کنند (تفسیر پیش‌شناختی). تفسیر دوم (تفسیر چندشناختی) با اعتقاد به دخالت مفاهیم (و نه مفهوم متعیّن) درصدد ارائۀ شباهتی سرْراست میان حوزۀ شناخت و زیباشناسی است تا از این محمل دغدغه‌ای برای کلیت احکام زیباشناختی احساس نشود. نبودِ دلایل استنادی کافی نقص مشترکِ هردو دیدگاه محسوب می‌شود. دیدگاه اول با اعتقاد به نوعی تجربۀ ناخودآگاه در داوری زیباشناختی تمایز دقیقی میان اعیان معمولی و زیباشناختی ترسیم نمی‌کند. تفسیر دوم با اعتقاد به دخالت مفاهیم نامتعیّن در داوری زیباشناختی، دغدغۀ کلیت احکام زیباشناختی را از بین نمی‌برد و نادیده می‌انگارد.