تقلیل‌گرایی اخلاقی ذات‌گرایانۀ آخوند خراسانی

پژوهش حاضر به دنبال تبیین و تدقیق وجودشناسی اخلاق و نحوۀ وجودی اوصاف اخلاقی از جمله خوبی و بدی بر مبنای آرای اصولی آخوند خراسانی است. در نگاه نخست، از آرای آخوند خراسانی نوعی تقلیل گرایی اخلاقی ذات گرایانه  برداشت می شود؛ به این معنا که اوصاف اخلاقی از جمله خوب و بدی به سازگاری فعل با قوۀ عاقله تقلیل می یابند و البته این سازگاری به خاطر برخورداری فعل از مصلحت و سعۀ وجودی و آثار خیر است و با حسن و قبح ذاتی مورد اعتنای وی سازگار است. با تاملاتی در مباحث آخوند خراسانی، می توان اصلاحیه ای بر رای نخست ایشان ارائه کرد و بین حقیقت فعل و انجام فعل تفکیک قائل شد. در این صورت، برای انجام فعل، عنصر قصد و نیت را نیز باید به مصلحت و سعۀ وجودی و سازگاری با قوۀ عاقله اضافه کرد. دلالت هایی که تقلیل‏گرایی اخلاقی آخوند خراسانی دارد، عبارت‏اند از: 1)معرفت اخلاقی پسینی، 2) مطلق گرایی، 3) عدم استقلال اخلاقی، و 4) استنتاج باید و ارزش از هست. در این پژوهش، ابتدا تقلیل گرایی اخلاقی آخوند خراسانی تبیین و تحلیل می‏شود و در ادامه، دلالت های آن بررسی می شوند.

akhund khorasani’s essentialist moral reductionism

the present research seeks to explain and clarify the ontology of ethics and the existence of moral attributes such as good and bad based on the fundamental views of aakhund khorasani. at first glance, the opinions of khorasani aakhund use a kind of essentialist moral reductionism, in such a way that moral attributes such as good and bad are reduced to the compatibility of the act with the power of reason, and of course, this compatibility is because the act has expediency and existence and good effects are compatible with the inherent beauty and ugliness of his consideration. with some reflections on the discussions of aakhund khorasani, it is possible to present an amendment to his first opinion and distinguish between the truth of the act and the performance of the act. in this case, to act, the element of intention must be added to the expediency and existence capacity and compatibility with the intellectual power. the implications of aakhund’s moral reductionism include 1) posterior moral knowledge, 2) absolutism, 3) lack of moral independence, and 4) inference of must and value from being. in this research, first, the moral reductionism of aakhund is explained and analyzed, and then its implications are discussed.