آیا درباب یقین معرف ویتگنشتاین سوم است؟ یک ارزیابی نقادانه

ویتگنشتاین علاوه بر دو کتاب رسالۀ منطقی ‌ ‌فلسفی (1921) و تحقیقات فلسفی (1951)، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها بر جای گذاشت. برخی از شاگردان او این یادداشت‌های برجای‌مانده را برمبنای ملاحظاتی، گاه با پیرایش‌ها و افزایش‌هایی با عناوین مختلف منتشر ساختند. یکی از این آثار، که در زمرۀ آخرین تالیفات منتشرشده از ویتگنشتاین است، با عنوان درباب یقین به‌سال 1969 منتشر شد. ویتگنشتاین در این کتاب به بحثی معرفت‌شناختی می‌پردازد و ضمن ردّ شکاکیت استدلال می‌کند که یقین هرچند بی‌معنا و مقوله‌ای غیرمعرفتی است، وجودش برای شکل‌گیری معرفت، ضروری است. گروهی از مفسران ازجمله رُم هَره و مویال‌‌شَرّاک از این رویکرد جدید ‌ویتگنشتاین با عنوان ویتگنشتاین سوم یاد کرده‌اند. هدف نوشتار حاضر آن است که با بررسی نقادانۀ سیر اندیشۀ ویتگنشتاین در رسیدن به یقین‌گرایی خاص خود از رساله تا درباب یقین نشان دهد برخلاف مدعای مفسرانی نظیر هره و مویال‌ ‌شَرّاک، ویتگنشتاینِ درباب یقین، ویتگنشتاین جدیدی نیست و بن‌مایۀ مباحث او درمورد شکاکیت و یقین و بی‌معنایی آن‌ها، به تفکرات قبلی او در رساله و تحقیقات به‌خصوص به بحث زبان خصوصی و انکار آن برمی‌گردد.

does on certainty represent the third wittgenstein? a critical evaluation

in addition to tractatus logico-philosophicus (1921) and philosophical investigations (1951), wittgenstein left a collection of notes. some of his students have published edited versions of these remaining notes under various titles. one of the latest of these collections came to the market in 1969 under the title of &on certainty&. in this book, wittgenstein discusses the issue of certainty from an epistemological point of view. he rejects scepticism and argues that certainty belongs to the category of non-epistemological concepts. and he adds that certainty, though meaningless, nevertheless is necessary for the formation of knowledge. a group of commentators, including rom harre´ and moyal-sharrock, have referred to this new approach of wittgenstein as the third wittgenstein. the purpose of the present paper is to critically examine the development of wittgenstein’s thought from tractatus to on certainty with respect to the notion of certainty to show that contrary to the claims of philosophers like harre´and moyal-sharrock, the wittgenstein of on certainty is not a new wittgenstein, and that the basis of his discussions concerning scepticism and certainty and their meaninglessness could be traced back to his views in tractatus and investigations, and in particular, his discussion of private language and its denial.