تبیین انتقادی نهاد موزه با ابتنای بر نگرۀ هتروتوپیای میشل فوکو

موزه در قالب یک نهاد فرهنگی و آموزشی، بیش از آنکه فضای انبار، چیدن و نمایاندن این و آن شیء باشد، همواره مبیّن نوعی رابطۀ عمیق و نسبت گفتمانی با قدرت بوده است. در این‌ بین، انعکاس برخی از مضامین قدرت در موزه با شواهدی در رابطه با مفهوم «هتروتوپیا» از فضا همراه بوده است که در میان تاملات میشل فوکو مشاهده می‌شود. وی ازطریق مفاهیمی چون «هتروتوپیا یا فضای غیریت»، به چگونگی عیان‌شدن قدرت، نظم، انضباط و دانش به‌وسیلۀ شکل‌های نهادی در فضاهایی خاص اهتمام ورزیده است. بر همین مبنا، پژوهش حاضر با تکیه بر اندیشه‌های فوکو، می‌کوشد به تحلیل انتقادی جایگاه موزه بپردازد و این پرسش را پیش رو بگذارد که ویژگی‌های هتروتوپیایی موزه منوط به ساختار قدرت کدام‌ است و تا چه اندازه می‌تواند با این مفهوم سازگار افتد. حاصل آنکه علاوه بر دوام و قوام شش اصل اولیۀ معرف یک هتروتوپیا در موزه که قدرت انضباطی و استقرار کنترل‌شدۀ دانش را بازتاب می‌دهند، اصل هفتمی را نیز می‌توان اضافه کرد که در جایگاه مقاومت عمل می‌کند.

critical definition of the museum institution based on the concept of michel foucault’s heterotopia

the museum, in the form of a cultural and educational institution, has always expressed a kind of deep relationship and a discourse relationship with power, rather than a warehouse space, arranging and displaying this or that object. in the meantime, the reflection of some themes of power in the museum is accompanied by evidence of the concept of &heterotopia& from space, which is visible among the thoughts of michel foucault. through concepts such as &heterotopia or the space of otherness&, foucault has dealt with how power, order, discipline, and knowledge are manifested through institutional forms in specific spaces. accordingly, the present study, based on foucault’s ideas, tries to critically analyze the position of the museum. the main question is what are the heterotopic features of the museum depending on the power structure and to what extent it can be adapted to this concept. as a result, in addition to the durability and consistency of the six basic principles of heterotopia in a museum, which reflects the disciplinary power and controlled establishment of knowledge, a seventh principle can be added that operates in the position of resistance.