نسبت زیبایی با خیر و حقیقت در رساله‌ اسماء الهی دیونوسیوس آریوپاگی (مجعول): تکوین زیبایی‌‌شناسی الهیاتی

یکی از زمینه‌های ظهور زیبایی‌شناسی مدرن یا «استتیک» در دوره‌ موسوم به روشنگری، حکم به استقلال قلمرو امر زیبا از قلمروهای خیر و حقیقت بوده است؛ اما در فلسفه‌ غرب پیش‌مدرن، یعنی در دوره‌ یونان باستان و قرون وسطی، زیبایی مستقل از خیر و حقیقت فهم و تبیین نمی‌شد. ایده‌ پیوند زیبایی با خیر و حقیقت در مسیحیت دوران باستان متاخر و پیش از دوره‌ قرون وسطای مسیحی در غرب لاتینی، در آرای دیونوسیوس آریوپاگی به‌صورت مبسوط مطرح ‌شد. دیونوسیوس در رساله‌ اسماء الهی خود، با الهام‌گرفتن از چشم‌انداز نوافلاطونیان متاخر به‌ویژه پرُکلُس و تلفیق آن با نظرگاه الهیاتی مسیحی، از پیوند زیبایی با خیر و حقیقت به‌مثابۀ سه نام اساسی خداوند سخن می‌گوید. در این پژوهش، کوشش شده است با تمرکز بر رساله‌ اسماء الهی و با روش تحلیل متن، کیفیت پیوند این سه نام بررسی و تبیین شود. این پژوهش روشن می‌کند دیونوسیوس در عین تصریح به اتحاد بنیادین زیبایی، خیر و حقیقت، بر جنبه‌ متجلی‌کننده‌ زیبایی و نقش آن در حرکت معرفتی و عاشقانه‌ نفس به‌سوی خداگونه‌شدن تاکید می‌کند. بدین‌سان، دیونوسیوس را می‌توان آغازگر گونه‌ای زیبایی‌شناسی الهیاتی‌‌عرفانی در مسیحیت دانست که اثری ماندگار بر اندیشمندان مسیحی پس از خود در قرون وسطی داشت.

The Relation of Beauty with Goodness and Truth in Dionysius the Areopagite’s On the Divine Names

One of the conditions which gave rise to the emergence of modern aesthetics was the claim that beauty could and must be studied independently of goodness and truth. However, in premodern philosophy, namely that of ancient Greece and the middle ages, the beautiful was not understood and explained independently of the good and the true. Before Christanity and in the middle ages, the relation of beauty with goodness and truth was elaborated by Dionysius. In his On the Divine Names, by a combination of theological perspective with the late neoplatonic framework, Dionysius explains the relation of beauty with goodness and truth as three fundamental Divine Names. This paper tries, through the analysis of Dionysius’ treatise, to study and explain the nature of these three Names and their relationships. This paper shows that Dionysius while declaring the essential unity of beauty, goodness, and truth, affirms the theophanic aspect of beauty and its function to motivate the soul powers of knowledge and love towards its ultimate goal, theosis. As such, Dionysius can be regarded as the founder of a kind of theologicalmystical aesthetics.