هم‌بستگی ذوق و نبوغ از نظر کانت در تجربه زیباشناختی با رهیافت فرم محور

به نظر کانت، نبوغ دور از هر گونه مشروعیت و اعتبار شناختی و عینی در حوزه‌ای از حساسیت قرار دارد و به مثابه یک نوع آزادی طبیعی برای تولید هنر ایده‌آل همراهی ذوق را لازم دارد. هم‌بستگی این دو نیروی ذهنی در موضع غیرشناختیِ سوژه در برابر ابژه شرط لازم هنر زیباست. کیفیت تحقق این هم‌بستگی در تجربه زیباشناختی قابل بحث است، به ویژه از وقتی نظریه زیباشناختی هنر جای نظریه‌های متافیزیکی سنتی هنر را می‌گیرد. در مطالعه سرگذشت این تجربه ملاحظه میشود در یک سیر تطوری تجربه زیباشناختی از جهت‌گیری ابژکتیو (عینی) به جانب جهت‌گیری سوبژکتیو (ذهنی) فردی در رمانتیسم و اکسپرسیونیسم و زمانی دیگر در فرمالیسم به سوی تلاقی امر ابژکتیو و سوبژکتیو و سرانجام در نظریه‌های نهادی با نظر به سوبژکتیو جمعی در حال حرکت است. در این تطور، چرخش فرمالیستی متاثر از دیدگاه کانت و حاصل غلبه‌ی نبوغی است که در راستای تمایل ذوق مدرن عمل می‌کند، نبوغ با تایید ذوق به ساحت فنومن وارد می‌شود و اینچنین رابطه آنها مثل رابطه تجربه حسی و مفهوم است. در این نوشتار تلاش می‌شود با توصیف و تحلیل داده‌های گردآوری شده از مطالعه‌ی نظر کانت و فرمالیسم چگونگی ارتباط ذوق و نبوغ بیان شود.

Kant’s on Correlation Taste and Genius in the Aesthetic Experience with Formoriented Approach

The epistemological discussions are directed to identify human’s mental abilities in modern time. Kant’s description and explanation on the cognitive and ethical judgments is completed with the description of the cognitive faculties including sense, imagination, understanding and reason. But the mental abilities of human aren’t limited to understanding and reason. Kant says from genius and taste in the third critique. In the paper is studied and evaluated Kant’s works and their interpretations in order to achieve an acceptable result about relationship between taste and genius by emphasis on aesthetic experience in formalistic approach. In this approach, the subject and object are involved in the production and perception of the artworks. Taste is essential in the perceiving and judging of the artworks, that is, it strengthen objectivity, and genius is essential in their production, that is, it strengthen subjectivity. In the other words, taste is for the selection and genius is for the change of a thing. This reminds the fundamental assumption that sensory experiences without conceptions are blind and conceptions without sensory experience are empty. Accordingly they are coevent in evolutionary process in the social and cultural context. The method of the research is analysis of the data derived from library study Kant’s works and his commentators.