حسابرسی در عصر دیجیتال: کاربست روش‌های دلفی فازی و ماباک در ایران

دیجیتالی‌شدن اقتصاد، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای حرفه حسابرسی ایجاد کرده است و حسابرسان ملزم به سازگاری با آنها هستند. این مطالعه تغییرات مورد انتظار در حرفه را از دیدگاه خبرگان حسابرسی در ایران تا پانزده سال آینده بررسی می‌کند. این تغییرات در پنج بخش درک مخاطبان گزارش حسابرسی، رابطه حسابرس و صاحبکار، مقررات‌‌گذاری، تغییرات ساختاری و رویه‌های حسابرسی و مشخصه‌های حرفه بررسی شده‌اند. 27 تغییر پیش‌بینی‌شده در قالب پنج بخش ازطریق مطالعه پیشینه استخراج شدند. با به‌کارگیری روش نمونه‌گیری هدفمند، 26 نفر از خبرگان حسابرسی در سال 1402 به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای غربال تغییرات از روش دلفی فازی استفاده شد. سپس پیش‌بینی‌های غربال‌شده، ازطریق پرسش‌نامه اولویت‌سنجی و روش تصمیم‌گیری ماباک رتبه‌بندی شدند. به اعتقاد خبرگان، حسابرسی مستقل به سمت رویکرد حسابرسی کامل و مستمر تکامل خواهد یافت؛ اما این تغییر به حذف کامل ریسک‌های حسابرسی منجر نخواهد شد. شکاف زمانی بین شرایط جدید و استاندارد‌گذاری در حسابرسی وجود خواهد داشت. حسابرسان درگیر وظایفی با ارزش افزوده بیشتر می‌شوند و شغل‌های زیادی در حرفه از بین خواهد رفت. مخاطبان گزارش حسابرسی اعتماد بیشتری به رویه‌های اتوماتیک نسبت به رویه‌های دستی دارند و انتظار رویکرد آینده‌نگر از حسابرسی دارند؛ اما محتوای اطلاعاتی گزارش حسابرسان در حوزه‌هایی نظیر ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود و ریسک‌های آینده‌محور صاحبکار کاهش خواهد یافت. خبرگان معتقدند مدل‌های کنونی حق‌الزحمه حسابرسی در آینده مناسب نخواهد بود؛ اما تنش میان صاحبکار و حسابرس افزایش نمی‌یابد.‌ به باور خبرگان فناوری‌های جدید در ایران جایگزین حسابرسان نخواهند شد؛ بلکه به کمک آنها خواهند آمد.

auditing in the digital era: fuzzy delphi and mabak methods in iran

the ongoing digitization of the economy presents challenges and opportunities for theauditing profession and requires auditors to adapt to them. this study examines changes inthe auditing profession expected by iranian experts until the next 15 years. it addresses theperception of auditing, the auditor–client relationship, regulations, structural andprocedural changes for auditing firms, and the profile of the auditing profession. 27projections in the form of five sections were extracted through the background study. toscreen the auditing changes fuzzy delphi method was used. then the changes screenedwere ranked through the priority assessment questionnaire and the mabak technique.experts believe the annual auditing will evolve toward a continuous auditing approach andfull (rather than random) auditing. however, audit risks will not disappear. similar to otherareas, a regulatory gap between the new digital business reality and auditing standards willexist. automation will relieve auditors from routine tasks in favor of more complex tasksand massive job losses will occur. audit addressees will trust automated auditingprocedures more than manual ones. they expect a forward-looking approach fromauditing. auditing reports will become less informative for audit addressees in cases likeintangible assets and risk management reports. experts believe that while the currentmodels of audit fees will not be appropriate in the future, the tension between the clientand the auditor will not increase. experts believe that new technologies will not replace theauditor but rather will provide support.