ارزیابی کارایی بازار قراردادهای آتی سکه ایران

با توجه به نقش مهم بازارهای مالی در رشد و توسعه کشورها پژوهشگران و اقتصاددانان سال‌های سال است که جذب موضوعات مختلف مربوط به بازارهای مالی، به‌خصوص کارایی شده‌اند؛ زیرا بازارها در صورتی به‌نحو مناسب عمل می‌کنند که کارا باشند. در ایران پژوهش‌های زیادی در رابطه با کارایی بازار بورس اوراق بهادار صورت گرفته است؛ اما با اینکه بیش از یک دهه از راه‌اندازی بازار قراردادهای آتی سکه در بورس کالا گذشته، پژوهش دانشگاهی درخور توجهی دربارۀ کارایی این بازار انجام نشده است. بازار قراردادهای آتی سکه که به‌منظور یکسان‌سازی معاملات طلا، جلوگیری از معاملات موهوم و رواج سکه‌های تقلبی و پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت در سال 1387 تاسیس شد، به شفافیت اطلاعات، کشف قیمت موثر و جذب بخشی از سرمایه و پس‌اندازهای سرگردان اقتصاد کمک می‌کند؛ اما معاملات این بازار در بورس کالا به دلیل نوسانات شدید قیمت سکه در سال 1397 متوقف شد.  بنابراین، هدف مطالعۀ حاضر این است که با استفاده روش‌های اقتصادسنجی و آزمون‌های لازم، کارایی بازار آتی سکه طلای ایران را در حدود یک دهه فعالیت بررسی کند. در پژوهش حاضر، کارایی 35 روز قبل از سررسید به‌صورت جداگانه در قالب 35 مدل بررسی شده است. نتایج نشان دادند برای کارایی بلندمدت بازار که با استفاده از روش حداقل مربعات خطی (ols) بررسی شده، محدودیت‌های لازم در سطح خطای 5 درصد برقرار بوده است و تمام مدل‌ها دارای کارایی بلندمدت‌اند. همچنین، برای کارایی کوتاه‌مدت نیز که در قالب الگوی تصحیح خطا (ecm) بررسی شده، محدودیت‌های لازم برای تمام مدل‌ها به استثنای مدل 25 تا 28 روز قبل از سررسید در سطح خطای 5 درصد رد نشده است و این مدل‌ها در کوتاه‌مدت نیز کارا هستند؛ بنابراین، به‌طور کلی کارایی بازار آتی سکه طلا ایران در یک دهه فعالیت رد نشده است.

Evaluating the Efficiency of Future Coin Contracts in Iran

The future of coin market as one of the tools of the financial market established in 2008 aims to unify gold transactions and prevent imaginary transactions, prevalence of counterfeit coins, and risk of price fluctuations. Also, given the importance of gold trading in the country, future contracts can help transparency of information in this market, be effective in detecting prices, and attract some wandering capital of the economy. Yet, they can be achieved only if the market is efficient. Evaluating market efficiency helps to identify the existing constraints, correct future directions, and improve market efficiency. Thus, many studies have been done about the financial market in Iran. Despite the launch of Iran’s future market, not much has been done in this regard. Therefore, the aim of this research was to investigate market efficiency by using the model of Ordinary Least Squares (OLS) and Error Correction Model (ECM). For the longterm efficiency of the market, which was studied by using the OLS method, the required limitation was 5% and all the models had efficiency. Also, for its shortterm efficiency, which was examined by using the ECM, the restrictions for all the models, with the exception of the model of 2528 days before maturity, were not rejected at the level of 5%, indicating the models were effective.