پاسخ گندم به باقیمانده ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی در خاک

استفاده و مدیریت بهینه ماده آلی یک جنبه مهم تولید پایدار در سیستم‌های زراعی است. با توجه به مقدار نسبتاً کم ماده آلی در خاکهای زارعی ایران و اثرات زیست محیطی مصرف مداوم کودهای شیمیایی، مصرف توام کود شیمیایی و مواد آلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در همین راستا به منظور بررسی اثر باقیمانده ورمی کمپوست و کود شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات کیفی گندم (triticum aestivum l.) رقم بهار، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 11 تیمار و چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه در سال 1393 اجرا شد. تیمارها شامل 1- مصرف 50 درصد npk ، 2- 50 درصد npk+ 3 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 3- 50 درصد npk+ 5 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 4- 50 درصد npk+ 7 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 5- 100 درصد npk، 6- 3 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 7- 5 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 8- 7 تن ورمی کمپوست در هکتار، 9- 3 تن ورمی-کمپوست در هکتار+ (100 درصد npk منهای عناصر غذایی موجود در 3 تن ورمی‌کمپوست)، 10- 5 تن ورمی‌کمپوست+ (100 درصد npk منهای عناصر غذایی موجود در 5 تن ورمی‌کمپوست) و 11- 7 تن ورمی کمپوست در هکتار+ (100 درصد npk منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست) بود. نتایج نشان داد بیش‌ترین تعداد دانه در سنبله در تیمارهای 11 و 4 و کم‌ترین میزان آن هم در تیمارهای مصرف 50 درصد npk و 3 تن ورمی‌کمپوست مشاهده شد. بیش‌ترین وزن هزار دانه با کاربرد 7 تن ورمی کمپوست+ (100 درصد npk منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست) حاصل شد که در مقایسه با تیمارهای 50 و 100 درصد npk به ترتیب 88/15 و 31/6 درصد افزایش نشان داد. همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار 11 مشاهده شد. بیش‌ترین (6/998 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین (4/403 کیلوگرم در هکتار) عملکرد پروتیین به ترتیب به تیمارهای 11 و 6 تعلق داشتند. میزان فسفر، آهن، روی و منگنز دانه نیز با مصرف ورمی‌کمپوست در تلفیق با کود شیمیایی بهبود یافت. براساس نتایج این پژوهش، باقیمانده تیمار 7 تن ورمی کمپوست بعلاوی 100 درصد npk منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست کمیت و کیفیت دانه گندم را نسبت به سایر تیمارها بهبود بخشید.