ارزیابی عملکرد و پروتیین دانه جو در واکنش به نیتروژن و تداخل علف های هرز

به منظور بررسی تغییرات شاخص کلروفیل، پروتیین و عملکرد دانه جو در واکنش به نیتروژن و تداخل علف های هرز، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. رقم جو ماکویی پاییزه مقاوم به سرما، برای کشت انتخاب گردید. مقادیر متفاوت تغذیه نیتروژنی شامل سطوح صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در کرت های اصلی و 10 دوره تداخل علف های هرز (در دو سری) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در سری اول در طی پنج محدوده زمانی مختلف پس از سبز شدن جو، شامل مراحل رشدی em= سبز شدن، 5el= پنجمین برگ ساقه اصلی به طور کامل باز شده، ti= ساقه اصلی و سه پنجه، se= مرحله ساقه رفتن - پنجمین گره قابل تشخیص و ea em= مرحله ظهور سنبله - ظهور کامل گل آذین، به-ترتیب مطابق با کدهای زیدوکس 10، 15، 23، 35 و 59 در جو، علف‎های هرز کنترل نشدند، ولی پس از گذشت این مراحل، ‌علف‎های هزر تا انتهای دوره رشد جو، به طور کامل کنترل شدند. در سری دوم، علف های هرز کرت ها برای مراحل ذکر شده از ابتدای فصل تا مرحله مورد نظر به طور کامل کنترل شدند، ولی پس از سپری شدن مرحله مربوطه، علف های هرز تا آخر فصل رشد کنترل نشدند. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف نیتروژن و دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر درصد پروتیین و عملکرد دانه جو معنی دار بود. اثر نیتروژن بر شاخص کلروفیل برگ نیز معنی دار به دست آمد. متناسب با افزایش طول دوره تداخل علف‎های هرز، مقادیر صفات مورد بررسی کاهش یافتند. به طوری که، شاخص کلروفیل برگ، درصد پروتیین دانه و عملکرد دانه تحت تیمار شاهد آلوده به علف هرز در کل دوره رشد، به ترتیب 35/7، 3/27 و 5/42 درصد کمتر از تیمار شاهد عاری از علف هرز در کل دوره رشد بود. ارتباط نزدیکی بین افزایش میزان نیتروژن و افزایش شاخص کلروفیل، درصد پروتیین و عملکرد دانه وجود داشت. افزایش سطوح نیتروژن در حد پایدار، تحمل جو را به حضور علف های هرز افزایش داد. همچنین، با افزایش سطوح نیتروژن، رشد و عملکرد دانه جو بهبود یافت، ولی افزایشی در ماده خشک علف های هزر مشاهده نشد. از نتایج کاربردی حاصل از این تحقیق می توان در دوره انتقالی گذر از کشاورزی متداول پرنهاده به کشاورزی کم نهاده و پایدار در جهت مدیریت مطلوب علف های هرز و کاهش کاربرد کود نیتروژن، استفاده نمود.