تجزیه پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های امیدبخش گندم نان در شرایط شور با استفاده از تجزیه ammi و gge-biplot

اهداف این بررسی به منظور مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ x محیط و شناسایی ژنوتیپهای پایدار گندم در مناطق شور کشور اجرا گردید. مواد و روش ها 18 ژنوتیپ امید بخش گندم به همراه دو رقم شاهد متحمل به شوری نارین و برزگر در پنج منطقه شامل ،بیرجند ،کرمان ،یزد زابل و اصفهان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار و طی دو سال زراعی 1398 تا 1400 تحت شرایط تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفت برای عملکرد ،دانه داده ها مورد تجزیه واریانس مرکب قرار گرفت. همچنین برای شناسایی ژنوتیپهایی که در کنار پتانسیل عملکرد دانه بالا از پایداری عملکرد و سازگاری عمومی بالایی برخوردار باشند تجزیه پایداری با استفاده از روش آماری چند متغیره ammi و تجزیه گرافیکی gge biplot انجام گردید.یافته ها: براساس دو مولفه اصلی اول و دوم تجزیه پایداری مدل ammi، ژنوتیپهای g5 ،g19 و تا حدودی g10 با کمترین مقدار اثر متقابل به عنوان ژنوتیپهای پایدار شناخته شدند بر اساس تجزیه gge biplot ژنوتیپهای g18 و g10 جزو ژنوتیپهای برتر از نظر عملکرد و پایداری عملکرد بودند همچنین ژنوتیپهای g18 و g3 به ترتیب در فاصله اندکی نسبت به ژنوتیپ ایده آل قرار داشتند. این تجزیه محیطها را به سه گروه محیطی و ژنوتیپها را به پنج گروه ژنوتیپی تقسیم کرد. bir2 ker2 keri yaz2 yazl و zab2 در گروه اول، esf2 ،esf1 و birl در گروه دوم و zabl در گروه سوم قرار داشتند. در گروه اول به ترتیب ژنوتیپهای g9 g8 g183 و g10 در گروه دوم ژنوتیپهای g1 . و در گروه سوم ژنوتیپهای g17 g16 و g7 دارای بیشترین عملکرد .بودند .بنابراین میتوان در مناطق یزد و کرمان ژنوتیپهای g8 g3 و g18 و در منطقه اصفهان ژنوتیپهای g1 و g2 را به عنوان ژنوتیپهایی با سازگاری خصوصی معرفی کرد.نتیجه گیری با در نظر گرفتن عملکرد دانه و پایداری عملکرد ژنوتیپ های g3 (dh-209-1557 و g18 (elvira/milan//arg (f3,veers/nac//1-66-22/3/doves/bucs//2*darab به ترتیب با عملکرد 4/89 و 5/3 تن در هکتار بعنوان ژنوتیپهای برتر انتخاب شدند که میتوانند بعنوان رقم جدید برای مناطق با شرایط شور کشور معرفی شوند.

yield stability analysis of promising bread wheat genotypes under saline conditions using ammi and gge-biplot analysis

baclgrpimd objectives: this study was carried out in order to investigate the interaction effect of genotype × environment and to identify the stable genotypes of wheat in the saline areas of the country. materials and methods: 18 selected genotypes from wheat yield comparison experiments along with two control varieties, narin and barzegar, in five regions including birjand, kerman, yazd, zabul and isfahan on bais randomized complete block design with 3 replications and during two years crop (2019-2021) was evaluated. for grain yield, combined analyses of variance were performed and stability analysis was performed using ammi multivariate method and gge biplot analysis in order to identify genotypes that have high yield potential, high yield stability and general compatibility. results: based on the first and second main components of ammi stability analysis, g19, g5 and to some extent g10 genotypes with the least amount of interaction were recognized as stable genotypes. based on gge biplot analysis, g18 and g10 genotypes were among the superior genotypes in terms of yield and yield stability. also, g18 and g3 genotypes were located at a short distance from the ideal genotype, respectively. this analysis divided the environments into three environmental groups and the genotypes into five genotypic groups. yazd 1 and 2, kerman 1 and 2, birjand 2 and zabul 2 were in the first group, isfahan 1 and 2 and birjand 1 were in the second group and zabul 1 were in the third group. in the first group, g3, g18, g8, g9, and g10, in the second group, g1 and g2, and in the third group, g16, g17, and g7 genotypes had the highest yield. therefore, it is possible to introduce g3, g8 and g18 genotypes in yazd and kerman regions and g1 and g2 genotypes in isfahan region as genotypes with private adaptation. conclusion: considering grain yield and yield stability, g18 (elvira/milan//arg) and g3 (dh-209-1557 f3,vee&s&/nac//1-66-22/3/dove&s&/buc&s&//2*darab) with a yield of 4.89 and 5.3 tons per hectare respectively, were selected as superior genotypes that can be introduced as new cultivars for regions with saline conditions in the country.