بررسی پایداری کشت گندم دیم در شهرستان میانه با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی

اهداف: هدف اصلی این تحقیق بررسی پایداری کشت گندم دیم در شهرستان میانه، در سال‌های زراعی 1399- 1396 می‌باشد.مواد و روش‌ها: برای وزن‌دهی شاخص‌ها از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی به عنوان معیار‌های تصمیم‌گیری ارزیابی پایداری و برای هر یک از این ابعاد، پنج شاخص‌ در نظر گرفته شد. پرسش‌نامه‌های مقایسات زوجی تحلیل سلسله مراتبی تنظیم و با مراجعه حضوری، 30 پرسشنامه توسط گندمکاران دیم و 40 پرسشنامه توسط کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی و اداره منابع طبیعی شهرستان میانه تکمیل شده و وزن شاخص‌ها برای هر گروه استخراج گردید.ضمن اینکه بقیه اطلاعات مورد نیاز نیز با مراجعه مستقیم به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان میانه در سال 1399 گردآوری شد. برای بررسی پایداری کشت گندم دیم در سال های مختلف از روش الکتره استفاده گردید.یافته ها: نتایج استخراج وزن شاخص ها از دیدگاه کارشناسان و کشاورزان در روش تحلیل سلسله مراتبی، نشان داد از نظر هر دو گروه جنبه اقتصادی دارای وزن بالاتری بوده و سپس به ترتیب ابعاد زیست محیطی و اجتماعی قرار دارند. در جنبه اقتصادی، از دیدگاه هر دو گروه شاخص های نسبت هزینه به درآمد در هر هکتار و عملکرد در هکتار جزء مهمترین شاخص ها بوده و در مجموع نیز این دو شاخص بالاترین وزن نسبی نهایی را نیز کسب کردند. در جنبه اجتماعی، شاخص های خودکفایی در تولید گندم و تعداد ناظر طرح گندم به تعداد گندمکار از دیدگاه کارشناسان و شاخص های میزان اشتغال در هر هکتار و درصد بیمه روستایی از نظر کشاورزان دارای بیشترین تاثیر روی پایداری کشت گندم دیم می باشند. در بعد زیست محیطی، شاخص های شخم حفاظتی یا حداقل، مصارف کود شیمیایی و مصرف آب در هکتار دارای بیشترین اهمیت وزنی برای هر دو گروه بودند. بررسی پایداری کشاورزی در سال های زراعی 1396-99 نشان داد که توافق زیادی بین نتایج استخراجی کارشناسان و کشاورزان وجود دارد، به طوری که در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، نتایج کاملا مشابه هم بوده و تنها در جنبه زیست محیطی تفاوت اندکی مشاهده می شود. در هر دو بعد اقتصادی و اجتماعی، اولین سال مورد مطالعه دارای بیشترین پایداری بوده در سال های بعدی میزان پایداری کاهش یافته است. در بعد زیست محیطی وضعیت برعکس بوده و نتایج حاکی از بهبود شرایط است، به نحوی که اولین ساال مورد بررسی دارای هیچ چیرگی در شاخص ها نبوده و در سال های بعد اوضاع بهتر می شود.نتیجه گیری: براساس یافته های تحقیق توافق زیادی میان نظرات کارشناسان و کشاورزان در زمینه اهمیت شاخص های پایداری کشاورزی وجود دارد و در نتیجه نتایج بررسی پایداری در سال های مختلف مشابه هم می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده جهت افزایش پایداری کشت گندم دیم در شهرستان میانه، توصیه می شود استفاده از بذر اصلاح شده افزایش یافته و با افزایش کارایی استفاده از نهاده ها و تعیین اصولی و به موقع قیمت تضمینی خرید گندم در جهت افزایش عملکرد و کاهش نسبت هزینه ها به درآمد اقدام گردد.

sustainability analysis of rainfed wheat production in miyaneh county by analytical hierarchy process

background and objectives: the main purpose of this research is to investigate the sustainability of rainfed wheat cultivation in the city of mianeh in the cropping years of 2017-2020.materials and methods: hierarchical analysis was used for feature weighting the indices. social, economic and environmental dimensions were considered as decision criteria for sustainability assessment and for each of these dimensions five indicators had been contemplated. paired comparisons of analytical hierarchy process and referring to agricultural jihad management experts of miyaneh county and wheat farmers in this city, 30 questionnaires were filled by wheat farmers and 40 questionnaires by agricultural jahad management and natural resource management experts of miyaneh county. the rest of the information needed was also gathered by direct referral to agricultural jihad in miyaneh county in 2006. in order to study the sustainability of dryland wheat, electre method was used.results: the results of weight extraction from experts and farmers' prospective showed that in both groups, economic dimension has higher weight and then environmental and social dimension, respectively. in the economic dimension, from the viewpoint of both groups, the ratio of expenditure per hectare and operation on hectare is among the most important indicators, in total, these two indices have the highest overall relative weight. in the social dimension, the indicators of self - sufficiency in wheat production and the number of observers of the wheat project have the highest impact on wheat cultivation sustainability in every hectare and rural insurance in terms of farmers. in environmental dimension, the conservation indicators, or at least, the use of chemical fertilizers and water consumption per hectare have the highest weight importance for both groups. the study of agricultural stability in 2017-20 crop years showed that there is a lot of agreement between the results of the extraction of experts and farmers. so that in economic and social dimensions, the results are quite similar and only in the environmental dimension there is a slight difference. in both economic and social dimensions, the first year of study has the highest stability in the next few years. in the environmental dimension, the conditions are reversed and the results indicate improvement in conditions, in a way that the first year of the study has no dominance in the indicators and in the upcoming years the situation gets better.conclusions: the results of the study showed that there is a great deal of agreement between the opinions of experts and farmers about the importance of indicators of sustainability of agriculture. according to the results, in order to increase the sustainability of rainfed wheat cultivation in miyaneh county, it is recommended to increase the use of modified seeds and increase the efficiency of using inputs and determine the optimal price of wheat purchasing so as to increase performance and decrease the ratio of cost to income.