مقایسه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های ایرانی و خارجی گلرنگ با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

اهداف: پژوهش حاضر به منظور مقایسه تنوع ژنتیکی 158 ژنوتیپ خارجی و ایرانی گلرنگ با شش رقم زراعی گلرنگ ایرانی انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح آگمنت در سه تکرار طی سال زراعی 97-1396 در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زهک شهرستان زابل انجام شد. یافته‌ها:در تجزیه به مولفه‌های اصلی، مولفه اول عملکرد دانه و ماده خشک و مولفه دوم فنولوژی نام گرفت. براساس نتایج حاصله از ترسیم نمودار بای پلات ژنوتیپ-های آزمایشی به چهار گروه طبقه‌بندی شدند. گروه اول شامل ژنوتیپ‌های دیررس و پابلند، گروه دوم شامل ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانه و شاخص برداشت زیاد، گروه سوم شامل ژنوتیپ‌های دیررس با عملکرد دانه کم و گروه چهارم شامل ژنوتیپ‌های زودرس با عملکرد دانه و شاخص برداشت کم بودند. بیشترین عملکرد دانه را ژنوتیپ شماره 100 با مبدا نامشخص دارا بود (6044 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ‌های شماره 153 (مکزیک)، 169 (مکزیک)، 134 (کره شمالی)، 122 (لهستان)، 124 (نامشخص)، 130 (نامشخص) و 131 (کره شمالی) عملکرد دانه زیادی داشتند. مقایسه اورتوگونال 20 ژنوتیپ ایرانی در برابر 138 ژنوتیپ خارجی گلرنگ نشان داد که با وجود عدم اختلاف معنی‌دار از نظر ارتفاع بوته، میانگین عملکرد دانه، بیوماس و شاخص برداشت در ژنوتیپ‌های خارجی به‌طور معنی‌داری بیشتر از ژنوتیپ‌های ایرانی بود.نتیجه‌گیری: نتایج بررسی تنوع ژنتیکی به وسیله تجزیه‌های آماری مختلف به خوبی قادر به تفکیک ژنوتیپ‌های گلرنگ بود و می‌توان از گروه‌بندی حاصل از روش‌های آماری بکار برده شده در این تحقیق در انتخاب ژنوتیپ‌های والدی مناسب جهت پیشرفت برنامه‌های به نژادی گلرنگ استفاده نمود.

comparison of genetic diversity of iranian and foreign safflower genotypes using multivariate statistical methods

background and objective: the present study was conducted to compare the genetic diversity of 158 foreign and iranian safflower genotypes with six iranian safflower cultivars. materials and methods: the experiment was carried out in the augment design with three replications during the 2017-17 at zahak agricultural and natural resources research station in zabol county. results: in principal components analysis (pca), the first component was named grain yield and dry matter and the second component was named phenology. based on the results of biplot, genotypes were classified into four groups. the first group includes late matutity and tall genotypes, the second group includes genotypes with high grain yield and harvest index (hi), the third group includes late matutity genotypes with low grain yield and the fourth group includes early matutity genotypes with lowest grain yield and hi. genotype no. 100 with unknown origin (6044 kg.ha-1) had the highest grain yield and genotypes no. 153 (mexico), 169 (mexico), 134 (north korea), 122 (poland), 124 (unknown), 130 (unknown) and 131 (north korea) had high grain yield. the orthogonal comparison of 20 iranian genotypes versus 138 foreign genotypes showed that no difference was observed for plant height, but in terms of grain yield, biomass and harvest index, foreign genotypes were significantly higher than iranian genotypes. conclusion: genetic diversity by different statistical analyzes was well able to differentiate safflower genotypes and can be used from grouping obtained from statistical methods for select appropriate parents genotypes in safflower breeding programs.