اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﮐﻤﺒﻮد آب و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺎرچ ﻣﯿﮑﻮرﯾﺰ آرﺑﻮﺳﮑﻮﻟﺎر ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎدی، ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺳﺎﻧﺲ و رﻧﮕﯿﺰهﻫﺎی ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰی ﮔﯿﺎه داروﯾﯽ رﯾﺤﺎن

اهداف: قارچ‌های میکوریز آربوسکولار از عوامل بهبوددهنده رشد و عملکرد ‏گیاهان هستند. این قارچ‎‏‌‏‎ها از طریق ایجاد ‏تغییرات ‏در برخی از خصوصیات ریشه و جذب عناصرغذایی در ‏گیاهان میزبان موجب تخفیف در اثرات تخریبی حاصل ‏از تنش کمبود آب می‎‏‌‏‎شوند. مطالعه حاضر با ‏هدف ارزیابی عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی ‏ریحان‎ ‎در شرایط گلخانه ‏‏‎ای تحت تاثیر تنش رطوبت به همراه سه گونه ‏قارچ میکوریز آربوسکولار بر روی صفات ‏مورفولوژیکی یا زراعی، ‏رنگیز‌ه‌های گیاهی، درصد و عملکرد اسانس این گیاه انجام شد. ‏مواد و روش‌ها: ‏آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح ‏پایه بلوک‎‏‌‏‎های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. ‏فاکتورهای ‏آزمایشی شامل تنش رطوبت در چهار سطح 25‏‎ ‎‏(تنش شدید)، 50 (تنش متوسط)، 75 (تنش ملایم) و 100 ‏‏(بدون تنش) درصد ‏ظرفیت ‏مزرعه‌ای، سه گونه قارچ میکوریز آربوسکولارclarodeoglomus etunicatum (glomus ‎etunicatum), funneliformis mosseae (glomus mosseae), rhizophagus irregularis (glomus ‎intraradices)‎‏‎‏ و‏ تیمار شاهد بود. ‏یافته‌ها: مطابق نتایج به دست آمده ‏افزایش سطح تنش ‏کم‎‌‎آبی باعث کاهش عملکرد بخش هوایی، به عنوان عملکرد ‏اقتصادی ریحان گردید اما همزیستی با میکوریز باعث ‏کاهش اثرات مخرب تنش کم‎‌‎آبی بر گیاه شد. ‏مقادیر پایین و ‏متوسط تنش کم‎‌‎آبی ‏درصد اسانس را افزایش و ‏عملکرد اسانس را کاهش داد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج آزمایش می‌توان بیان کرد که ‏f. mosseae‏ در مقایسه با سایر گونه‌ها تاثیر بیشتری در ‏‏بهبود ‏اثرات سوء ناشی از تنش کم‌آبی در اکثر صفات مورد ارزیابی داشت. درحالی‌که تاثیر قارچ‏‎ r. irregularis ‎‏بر ‏درصد و عملکرد اسانس بالاتر از گونه ‏‎ f. mosseae‏‏بود. د. در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎرچ ﻣﯿﮑﻮرﯾﺰ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺰار ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﺻﻔﺎت ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ، ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ، درﺻﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺳﺎﻧﺲ رﯾﺤﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﮐﻢآﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎرچ ﻣﯿﮑﻮرﯾﺰ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﮐﻢآﺑﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﻬﺒﻮد رﺷﺪ ﮔﯿﺎه را داﺷﺘﻪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎراﯾﯽ ﮔﯿﺎه در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﮐﻢآﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد.

the effect of water deficit stress and different species of arbuscular mycorrhizal fungi on economic yield, essential oil yield and photosynthetic pigments of basil (ocimum basilicum l.)

background & objective: mycorrhiza species are factors that improve plant growth and yield of crop. the effects of these fungi are exerted by altering some of the root properties and absorbing nutrients in the host plants under water stress conditions. the aim of this study was to evaluate the quantitative and qualitative yield of basil in greenhouse conditions under the influence of different levels of soil moisture and three species of mycorrhiza on morphological or agronomic traits, plant pigments, percentage and essential oil function.materials & methods: the experiment was factorial with a randomized complete block design with three replications in greenhouse conditions. experimental factors include soil moisture at four levels of 25 (severe stress), 50 (moderate stress), 75 (mild stress) and 100 (no stress) percent of field capacity, three species of mycorrhiza fungi clarodeoglomus etunicatum (glomus etunicatum), funneliformis mosseae (glomus mosseae), rhizophagus irregularis (glomus intraradices) and control treatment.results: according to the results, increasing the level of water stress reduced the performance of the aerial part yield, as the economic performance of basil, but coexistence with mycorrhizae reduced the destructive effects of water stress. different species of mycorrhiza had positive effects on increasing plant pigments.conclusion: according to the experimental results, it can be said that f. mosseae compared to other species had a greater effect in improving the adverse effects of dehydration stress in most of the evaluated traits. while the effect of g. intraradicse on the percentage and yield of essential oil was higher than f. mosseae finally, the results showed that the use of mycorrhizal fungi in comparison with the control (without inoculation with fungi) can be a good tool to improve the morphological, physiological, percentage and yield of basil essential oil in the stress conditions should be low water. finally, the results showed that the use of mycorrhiza compared to the control (without inoculation with fungi) in water stress conditions could improve plant growth and increase plant efficiency in water stress conditions.