مطالعه‌‌ی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های عدس توسط مدل ammi

اهداف: این تحقیق به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و مطالعه سازگاری و پایداری عملکرد 20 ژنوتیپ عدس با استفاده از تجزیه مدل اثرات اصلی افزایشی و ضرب پذیر (ammi) است. مواد و روش ها: آزمایش حاضر در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و در دو ایستگاه از مناطق سردسیر دیم کشور(قیدار زنجان، مراغه) در طی سالهای زراعی 99-1398 ،98-1397 ،در شرایط دیم (درمجموع چهار محیط) اجرا شد.هر کرت آزمایشی شامل 4 ردیف کاشت به طول 4 متر با تراکم 200 بوته در مترمربع با فاصله خطوط 25 سانتیمتر بود . عملیات کاشت به صورت دستی انجام گرفت . تجزیه واریانس مرکب با فرض ثابت بودن اثر ژنوتیپ و مکان و تصادفی بودن اثر سال با استفاده از نرم افزار sas انجام شد تجزیه ammi و محاسبه مقادیر مولفه های اصلی اثر متقابل برای تمام ژنوتیپ ها و ترسیم بای پلاتها و محاسبه شاخص پایداری asv با استفاده از نرم افزار cropstat صورت گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه اختلاف معنی داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثرات سال، ژنوتیپ، ژنوتیپ × سال، سال × مکان نشان داد. مولفه اول و دوم در تجزیه امی به ترتیب 383/3 و 10/92 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را به خود اختصاص دادند. با توجه به مقادیر عددی مولفه های اثر متقابل ژنوتیپی و رتبه ژنوتیپها، مشخص شد که ژنوتیپهای g3 ،g17 ،g1 ،g7 ،g14 و g18 نسبت به سایر ژنوتیپها از پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بودهاند. همچنین طبق شاخص ارزش پایداری امی (asv )، به ترتیب ژنوتیپهای g11 ،g8 ،g14 ،g10 ،g20و g3و g13به عنوان ژنوتیپ های پایدار تعیین شدند.نتیجه گیری: از میان ژنوتیپ های پایدار، ژنوتیپ های ،g13 ،g11 ،g8 ،g5 ،g4 از میزان عملکرد دانه بالاتری نیز برخوردار بودند. بنابراین می توان این ژنوتیپ هارا جهت معرفی ارقام یا برای استفاده در برنامه های اصلاحی آتیپیشنهاد نمود .

study of grain yield stability of lentil genotypes by ammi model

background and objectives: this study was conducted to investigate the interaction of genotype × environment and to study the compatibility and yield stability of 20 lentil genotypes using incremental and multiplicative principal effects model (ammi).materials and methods: the present experiment was carried out in randomized complete block designs with 3 replications during 2018-2019, 2019-2020 under rain-fed conditions (in two regions of cold dryland areas including zanjan, maragheh (total of 4 environments). each experimental plot consisted of 4 rows of planting 4 meters long with a density of 200 plants per square meter with a distance of 25 cm between lines. planting was done manually. combined analysis of variance was performed using sas.v.9.1 statistical software assuming the effect of genotype and location were constant and the effect of year was random. ammi analysis and calculation of main components of interaction for all genotypes and drawing of biplots and calculation of asv stability index were done using cropstat software.results: the combined analysis of variance for grain yield showed significant differences for year, genotype, genotype × year, year × location effects. the first and second components in ammi model accounted for 83.3% and 10.92% of the interaction sum of squares, respectively. considering the numerical values of interaction for each genotypes and genotypes rank, genotypes g3، g17، g1، g7، g13، g14 andg18 were found to be more stable genotypes. also, based on ammi stability value (asv), genotypes g11 ،g8 ،g14، g10، g20 ، g3 and g13 were determined as stable genotypes.conclusion: among stable genotypes, genotypes g5, g8, g11, g13 and had higher mean grain yield. therefore, these genotypes can be proposed for using in future breeding programs to introduce new cultivars.