تاثیرکود‌های زیستی و آلی بر خصوصیات رشدی، جذب عناصر غذایی و عملکرد اسانس مرزه خوزستانی (satureja khusestanica) و رشینگری (s. rechingeri)

اهداف :مطالعه به‌منظور مقایسه تاثیر کود‌های زیستی و آلی بر خصوصیات رشدی، درصد و عملکرد اسانس و جذب عناصر دو گونه مرزه و شناسایی گونه مرزه سازگار به شرایط منطقه الشتر بود. مواد و روش‌ها: آزمایشی مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه سال زراعی ( از1396 تا 1398) اجرا شد. فاکتور اول شامل سه گونه قارچ مایکوریزا (funneliformis mosseae ، rhizophagus irregularis, و g. fasiclutum)، کود فسفات زیستی (بارور‌2)، کود ماهی (800 کیلوگرم در هکتار)، کود گاوی (20 تن در هکتار) و ورمی کمپوست (پنج تن در هکتار) و شاهد (عدم استفاده از کود)، فاکتور دوم نیز دو گونه مرزه خوزستانی و رشینگری بود.یافته‌ها : نتایج تجزیه مرکب واریانس سال دوم و سوم نشان داد اثر ساده تیمار‌های کودی و گونه بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار است. بیشترین ارتفاع بوته (39/16 سانتی‌متر)، تعداد شاخه‌های فرعی (29/8)، شاخص سطح برگ (0/79)، وزن خشک بوته (4/15 تن در هکتار)، درصد اسانس (5/53)، عملکرد اسانس (22/92 کیلوگرم بر هکتار)، نیتروژن (3/78)، فسفر (1/91)، پتاسیم (4/18) وآهن برگ (466/25 میلی‌گرم بر کیلوگرم) از محلول‌پاشی ورمی کمپوست حاصل شد. اثر متقابل معنی‌داری بین سال و گونه در برخی صفات مشاهده شد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، محلول‌پاشی ورمی کمپوست (پنج تن در هکتار)، می‌تواند باعث تولید پایدار و بهبود رشد و عملکرد اسانس گیاه شود.

the effect of organic and biological fertilizers on growth characteristics, nutrient uptake and essential oil yield of satureja khusestanica and s. rechingeri

background and objective: the aim of this study was to compare the effect of fertilizer types on growth characteristics, essential oil content and element uptake of two savory species and to identify savory species compatible with regional conditions.materials and methods: field experiment as a factorial study based on a randomized complete block design with three replications in the north of lorestan, iran in 20172019. the first factor was assigned to three mycorrhizal fungi (funneliformis mosseae, rhizophagus irregularis, and g. fasciculatum), phosphate biofertilizer (baravar2), fish manure (800 kg ha1), cattle manure (20 t ha1), vermicompost (5 t ha1), and control (no fertilization) and the second factor was assigned to two savory species including satureja khuzestanica and s. rechingeri.results: the results of the combined analysis of variance for the second and third years showed that the simple effects of fertilizers and species were significant on all recorded traits. the highest plant height (39.16 cm), number of lateral branches (29.58), leaf area index (0.79), plant dry weight (4.15 t ha1), essential oil content (5.53%), essential oil yield (22.92 kg ha1), leaf n, p, k and fe contents (3.78, 1.91, 4.18, and 466.25 mg kg1), were obtained from the foliar application of vermicompost. conclusion: except for essential oil content and yield. according to the results, the foliar application of vermicompost at a rate of 5 t ha1 can contribute to the sustainable production of both savory species and improving their growth and essential oil yield.