ارزیابی کاربرد نهاده‌های آلی و زیستی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی همیشه‌بهار (calendula officinalis l.)

اهداف این پژوهش به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای دامی اسید هیومیک و کود زیستی نیتروکسین بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی همیشه بهار انجام گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در کشتزار پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1393 اجرا گردید. عامل اول شامل کاربرد کود دامی در سه سطح صفر، 10 و 20 تن در هکتار و عامل دوم در چهار سطح شامل کاربرد اسید هیومیک، نیتروکسین، اسید هیومیک + نیتروکسین و شاهد بودند. خاک زراعی محل آزمایش از نوع لومی شنی بود. صفات مورد آزمایش شامل ارتفاع بوته، تعداد ساقه های فرعی در بوته، قطر ساقه اصلی تعداد گل در بوته شاخص سبزینگی ،برگ عملکرد خشک ،گلها تعداد دانه در طبق، عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه عملکرد دانه درصد اسانس عملکرد اسانس و شاخص برداشت گل بودند جهت استخراج اسانس و اندازه گیری شاخص سبزینگی برگ به ترتیب از دستگاه کلونجر و کلروفیل سنج مدل 502-spad استفاده شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر ساده کود دامی و اسید هیومیک و نیتروکسین بر تمامی صفات مورد بررسی و برهمکنش آنها بر صفت عملکرد دانه معنی دار شد. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد ساقه های فرعی و عملکرد بیولوژیک، تعداد گل شاخص سبزینگی ،برگ عملکرد خشک ،گلها تعداد دانه در طبق و وزن هزاردانه با کاربرد 20 تن در هکتار کود دامی به دست آمد. ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، تعداد دانه در طبق و عملکرد بیولوژیک با کاربرد ترکیبی اسید هیومیک + نیتروکسین نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان دادند تعداد ساقه های فرعی و وزن هزاردانه با کاربرد ترکیبی از اسید هیومیک + نیتروکسین و یا کاربرد جداگانه نیتروکسین نسبت به شاهد افزایش یافتند. کاربرد 20 تن در هکتار کود دامی باعث افزایش 18/9 درصدی عملکرد خشک گل و کاربرد 10 و 20 تن در هکتار کود دامی به طور میانگین باعث افزایش 24/8 درصدی محتوی اسانس و 43/3 درصدی عملکرد اسانس نسبت به شاهد شدند. بیشترین عملکرد خشک گل ها (178/2 گرم در متر مربع)، درصد اسانس (0/24 درصد) و عملکرد اسانس (20/42 گرم در متر مربع) با تفاوت معنی دار نسبت به شاهد در تیمار اسید هیومیک + نیتروکسین به دست آمد بیشترین عملکرد دانه در دو تیمار کاربرد نیتروکسین (216) گرم در مترمربع و نیتروکسین + اسید هیومیک (201 گرم در متر مربع) بدون تفاوت معنی دار با یکدیگر با کاربرد 20 تن در هکتار کود دامی به دست آمد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد نیتروکسین اسید هیومیک و کود دامی اثرات مثبتی بر صفات مورفولوژیکی، درصد اسانس و عملکرد اسانس همیشه بهار دارند کار برد تلفیقی نیتروکسین و اسید هیومیک همراه با 20 تن در هکتار کود دامی جهت افزایش عملکرد دانه و تولید اسانس بیشتر در شرایط این آزمایش توصیه می شود.

evaluation of organic and biofertilizer inputs application on yield, yield components and essential oil content of marigold (calendula officinalis l.)

background and objective: this research was carried out to investigate the effect of farmyard manure, humic acide, and nitroxin biofertilizer on yield, yield components, and essential oil content of marigold.materials and methods: the experiment was conducted as a factorial based on randomized complete blocks design (rcbd) with three replications at the research farm of faculty of agriculture, the university of maragheh in 2014. the first factor was included the application of farmyard manure at three levels of zero, 10, and 20 tons per hectare and the second factor at four levels was included the application of humic acid, nitroxin, humic acid + nitroxin, and control. the soil of the test site was sandy loam. the studied characteristics were included plant height, lateral stems number, flowers number, leaf clorophyll index (spad), dry matter yield, number of grains per capitol, 1000-kernal weight, biological yield, essential oil persentage, and essential oil yield. chlorophyll meter model spad-502 and clevenger apparatus were used to measure the leaf clorophyll index and extract the essential oil, respectively.results: the results of analysis of variance showed that the simple effect of farmyard manure and humic acid and nitroxin were significant on all studied traits and their interaction was significant on grain yield.the highest plant height, lateral stems number, biological yield, flowers number, leaf clorophyll index (spad value), dry yield of flowers, number of grains per capitol, and 1000-kernal weight were obtained under 20 tons farmyard manure per hectare. plant height, number of flowers per plant, number of grains per capitol and biological yield showed a significant increase by applying of humic acid + nitroxin compared to the control. the lateral stems number and 1000-kernal weight increased with the combined application of humic acid + nitroxin or separate application of nitroxin compared to the control. application of 20 tons per hectare farmyard manure increased the biological yield by 18.9%, and 10 and 20 tons per hectare increased the essential oil content by 24.8% and essential oil yield by 43.3%, compared to the control.the highest dry yield of flowers (178.2 gm-2), essential oil content (0.24%) and essential oil yield (0.42 gm-2) were significantly obtained under humic acid + nitroxin treatment compared to the control. the highest grain yield was obtained in two treatments of nitroxin (216 g.m-2) and nitroxin + humic acid (201 gm-2) under applying of 20 tons farmyard manure per hectare, without significant differences with each other.conclusion: in general, the results of this experiment showed that the application of nitroxin, humic acid and farmyard manure have positive effects on morphological traits, essential oil percentage, and essential oil yield of marigold. in the conditions of this experiment, a combined application of nitroxin and humic acid under 20 tons per hectare of farmyard manure is recommended to increase the grain yield and produce more essential oil.