تجزیه پایداری عملکرد دانه لاین‌‌های موتانت برنج با استفاده از روش‌های چندمتغیره و شاخص برتری

اهداف: این پژوهش برای شناسایی لاین‌‌های جهش‌یافته پایدار و پرمحصول برنج انجام شد. مواد و روش‌ها: 14 لاین جهش‌یافته به‌همراه چهار رقم هاشمی، طارم محلی، خزر و گیلانه، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در رشت، چپرسر و استان فارس طی دو سال زراعی 96-1394 ارزیابی شدند. ارزیابی پایداری ژنوتیپ‌ها با شاخص‌های تجزیه ammi و بای‌پلات‌های ammi و gge انجام شد. یافته‌ها: سهم ژنوتیپ، محیط و برهمکنش ژنوتیپ در محیط 41.48، 31.87 و 24.19 درصد از تنوع کل بود. بیشترین عملکرد دانه در لاین‌‌های 5 و 12، به‌ترتیب به میزان 5684 و 5470 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. شاخص‌های ssimmasv، ssisipc، ssidist و ssiev، ‌لاین‌های 5، 9 و 12 و شاخص‌های ssiasv، ssiza و ssiwaas، ‌لاین‌‌های 3، 5 و 9 را به‌عنوان برترین ‌لاین‌‌ها شناسایی کردند. بای‌پلات ammi1 نشان داد که ‌لاین‌‌های 12، 5، 3 و 1 پایدار و با عملکرد بالاتر از میانگین کل بودند. بر پایه بای‌پلات ammi2، ‌لاین‌‌های 12، 4، 9 و 5 در نزدیکی مبدا بای‌پلات، پایدارترین ‌لاین‌‌ها بودند. نماهای مختلف gge بای‌پلات نیز ‌لاین‌‌های 12 و 5 را افزون بر داشتن عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل، پایدار تشخیص دادند. شاخص برتری، ‌لاین‌‌های 5، 12 و 7 را پایدارترین ‌لاین‌‌ها شناساند. تجزیه مولفه‌های اصلی نشان داد که شاخص‌های برتری لین و بینز و تمام شاخص‌های ssi، شاخص‌های مناسبی برای شناسایی ‌لاین‌‌های پایدار و با عملکرد بالا بودند. نتیجه‌گیری: بر پایه تمام شاخص‌ها، لاین‌های 5 و 12 پایدارترین و پرمحصول‌ترین لاین‌ها بودند و می‌توانند برای معرفی رقم انتخاب شوند.

stability analysis of grain yield of rice mutants by multivariate methods and superiority index

background and objectives: this study was conducted to identify stable and high-yielding rice mutant lines.materials and methods: fourteen mutant lines along with four cultivars hashemi, tarom-mahali, khazar and gilaneh were evaluated in a randomized complete block design with four replications in rasht, chaparsar and fars province during two cropping years 2015-2016. stability of genotype was assessed using ammi indices and ammi and gge biplots.results: the contribution of genotype, environment and genotype by environment interaction were 41.48%, 31.87% and 24.19% of total variation, respectively. the highest grain yield was obtained in g5 and g12 with 5684 and 5470 kg ha-1, respectively. the ssimmasv, ssisipc, ssidist and ssiev identified g5, g9 and g12; and ssiasv, ssiza and ssiwaas, g3, g5 and g9 as the best lines. ammi1 biplot indicated lines g12, g5, g3 and g1 as stable and high-yielding lines. based on ammi2 biplot, g12, g4, g17, g9 and g5 were the most stable lines near the origin of biplot. different views of gge biplot were also detected that g12 and g5 in addition to having a higher grain yield than overall yield mean were as stable lines. the superiority index identified lines g5, g12 and g7 as the most stable lines. principal component analysis showed that the superiority index of lin and binns and all of the ssi indices were suitable indices for identifying stable and high-performance genotypes.conclusion: g5 and g12 were the most stable and productive lines and can be used for introducing of the cultivar.