بازتاب‌های اکوفیزیولوژیک و زراعی ژنوتیپ‌های پاییزه گلرنگ در شرایط تنش خشکی در مراحل استقرار بوته و پرشدن دانه

اهداف: برای بررسی برخی واکنش‌های اکوفیزیولوژیک مرتبط با محصول‌دهی ژنوتیپ‌های پاییزه گلرنگ در برابر تنش خشکی واقع شده در مراحل سبز شدن، استقرار بوته و پرشدن دانه و شناسایی ارقام متحمل به خشکی، این آزمایش انجام گردید. مواد و روش‌ها: مطالعه به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه خسروشاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی 99-1398 اجرا شد. فاکتور اصلی تنش خشکی با سه سطح بدون تنش و بروز خشکی در دوره‌های سبز شدن و استقرار بوته و پرشدن دانه و فاکتور فرعی ژنوتیپ‌های‌ پاییزه گلرنگ در پنج سطح شامل: پدیده، گل‌مهر، پرنیان، مکزیک14 و مکزیک248 بودند. یافته‌ها: وقوع تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه‌ها باعث کاهش معنی‌دار غلظت کلروفیل، هدایت روزنه، مقدار نسبی آب برگ، عملکرد دانه و روغن و اجزای آن در ژنوتیپ‌های پاییزه گلرنگ گردید. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص های اکوفیزیولوژیک مذکور با همدیگر و با عملکرد دانه و روغن دیده شد. همچنین بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری از نظر مقادیر آنها به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: دوره پرشدن دانه در گلرنگ پاییزه از نظر نیاز آبی بحرانی دیده شد. شاخص‌های غلظت کلروفیل، هدایت روزنه و مقدار نسبی آب برگ از توان بازتاب اثرات تنش خشکی در دوره پرشدن دانه برخوردار بوده و توانستند ژنوتیپ‌های پاییزه گلرنگ با عملکرد دانه و روغن بالا را شناسایی کنند. به‌نظر می‌رسد بتوان از این شاخص‌های اکوفیزیولوزیک برای گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به کمبود آب واقع شده در دوره پرشدن دانه استفاده نمود.

eco-physiological and agronomic responses of safflower fall genotypes under drought stress in plant settlement and seed filling stages

background and objective: in order to consider some echophysiological responses related to the productivity of safflower fall genotypes to drought stress at plant greening, establishment, and seed filling stages and to recognize droughttolerant genotypes, the present study was done. methods and materials: an experiment was conducted as a splitplot based on a randomized complete blocks design with three replications in the khosrow shah station of east azarbaijan agriculture and natural resources research and education center during the 201920 cropping season. the experimental factors included drought stress (nonstressed and stressed during plant greening and the establishment and seed filling stages, and five safflower genotypes including padideh, golemehr, parnian, mexico248, and mexico14. results: occurring drought stress at the seed filling stage significantly decreased chlorophyll concentration, stomatal conductance, relative water content, seed and oil yields, and seed yield components in fall genotypes of safflower. correlation among mentioned indices echophysiological indices with each other and with seed and oil yields were positive and significant. also, the amounts of mentioned indices among studied genotypes were significantly different.conclusion: the seed filling period of fall genotypes of safflower was critical for water requirements. chlorophyll concentration, stomatal conductance, relative water content indices were able to reflect the drought stress effect during the seed filling period and can recognize the fall genotypes of safflower with high seed and oil yields under drought conditions. it seems that these echophysiological indices are suitable to select lateseason droughttolerant safflower genotypes.