اثر رقابت بر وضعیت نیتروژن کشت مخلوط سویا (glycine max (l.) merrill) و ارزن (panicum miliaceum l.) در سیستم کشاورزی کم نهاده

این پژوهش به منظور بررسی اثر رقابت بین‌گونه‌ای بر میزان فعالیت تثبیت بیولوژیکی سویا و نقش گیاه ارزن در بهبود شاخص کارایی نیتروژن در کشت مخلوط سویا و ارزن انجام شد. آزمایش به‌صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در دو سال 1397 و 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به ترتیب ارزنسویا) به روش جایگزینی بودند.نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی‌داری بر درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی گیاه سویا، فعالیت ریشه گیاه ارزن، شاخص کارایی عنصر غذایی نیتروژن و عملکرد نیتروژن داشتند. در طی مراحل مختلف رشد نسبت‌های مختلف کشت مخلوط در مقایسه با تیمار کشت خالص دارای قابلیت تثبیت بیولوژیکی نیتروژن بیشتری بودند. شاخص جذب نیتروژن گیاه ارزن با افزایش سهم کاشت آن در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط بهبود یافت و افزایش شاخص رقابتی گیاه سویا در نسبت‌های کاشت 75:25 و 50:50 (ارزن - سویا) باعث کاهش کارایی جذب این عنصر در گیاه ارزن شد. همچنین نسبت کاشت 75:25 (ارزن - سویا) در مرحله 90 روز پس از کاشت دارای کمترین میزان فعالیت ریشه بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت گیاه ارزن در الگوی کشت مخلوط سهم مشارکت آن از کل نیتروژن دانه بر خلاف گیاه سویا، به شدت کاهش یافت. در بین نسبت‌های مختلف کشت مخلوط، نسبت کاشت 25:75 (ارزن - سویا) با میانگین 1/23 دارای نسبت برابری زمین بالاتر از یک بودند.

effect of competition on nitrogen status of soybean (glycine max (l) merrill) and millet (panicum miliaceum l.) intercropping under low input agricultural system

background and objective:this study was conducted to investigate the effect of interspecific competition on the biological nitrogen fixation of soybean and the role of millet in improving the nitrogen efficiency index in different planting patterns of intercropping culture.the experiment was carried out as a randomized complete block design with four replications at the research farms of sari university of agricultural sciences and natural resources in two years (201819). the experimental treatments were 0:100, 25:75, 50:50, 75:25, and 100:0 (millet: soybean respectively) based on replacement method.the different planting ratios had a significant effect on the average percentage of nitrogen derived from the atmosphere (ndfa), the millet root activity, nitrogen efficiency index and the nitrogen yield content. the ndfa percentage in different planting ratio was higher than the pure stand in the different growth stages. the nitrogen uptake index of millet improved with increasing the number of planting rows in different ratios of intercropping. increasing the selection effect (se) of soybean at planting ratios of 25:75 and 50:50 (milletsoybean) reduced the nitrogen uptake efficiency of millet. also, the planting ratio of 25:75 (milletsoybean) in the 90day stage after planting had the lowest amount of root activity. the contribution of millet from the total amount of grain nitrogen in the planting ratio of 25:75 (milletsoybean) was less than one percent. also, among the different intercropping ratios, the planting ratio of 75:25 (milletsoybean) with an average of 1.23 had a land equivalent ratio higher than one.