ارزیابی محصول‌دهی ژنوتیپ‌های زمستانه برتر گلرنگ تحت شرایط کمبود آب طی مراحل روزت و پرشدن دانه در دشت تبریز

اهداف: مطالعه به‌منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب در مراحل روزت پاییزه و پرشدن دانه روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن ژنوتیپ‌های زمستانه برتر گلرنگ و شناسایی ارقام متحمل به خشکی جهت کشت در اراضی کمبازده دشت تبریز اجرا گردید. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی 991398 پیاده شد. فاکتور اصلی تنش خشکی با سه سطح بدون تنش و خشکی در دوره‌های روزت و پرشدن دانه و فاکتور فرعی پنج ژنوتیپ‌ گلرنگ شامل: پدیده، گل‌مهر، پرنیان، مکزیک14 و مکزیک248 بودند. یافته‌ها: اثر کمبود آب در مرحله روزت پاییزه روی عملکرد دانه و روغن و اجزای آن غیر‌معنی‌دار بود ولی در مرحله پرشدن دانه باعث کاهش معنی‌دار صفات مذکور گردید. همبستگی بین قطر طبق با شاخص برداشت، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و روغن معنی‌دار شد. اجزای عملکرد با یکدیگر و عملکرد دانه و روغن همبستگی معنی‌داری داشتند. بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بیشترین مقادیر عملکرد دانه و روغن به پدیده، گل‌مهر و مکزیک 248 تعلق داشت. نتیجه‌گیری: مرحله روزت پاییزه در گلرنگ از نظر کمبود آب بحرانی نبود ولی خشکی در دوره پرشدن دانه‌ها باعث کاهش معنی‌دار قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و روغن گردید. به‌نظر می‌رسد ژنوتیپ‌های پدیده، گل‌مهر و مکزیک 248 در اراضی کم‌بازده و دچار کمبود آب دشت تبریز قابل کشت بوده و مکزیک 248 می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی گلرنگ به‌کار رود.

Evaluation of Performance of Superior Safflower Winter Genotypes under Water Deficit during Rosette and Seed Filling Stages in Tabriz Plain

Background and Objective: The goals of study were to consider the effects of water deficit at fall rosette and seed filling stages on seed and oil yields and their component of superior safflower winter genotypes and to recognize drought tolerant genotypes to cultivate in marginal lands of Tabriz plain.Methods and Materials: An experiment was conducted as split plot based on a randomized complete blocks design with three replications in the East Azarbaijan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center during 201920 cropping season. The experimental factors included drought stress (nonstressed and stressed during rosette and seed filling stages and five safflower genotypes including: Padideh, Golemehr, Parnian, Mexico248 and, Mexico14. Results: The effects of water deficit during fall rosette stage on seed and oil yields and their components were insignificant. Whereas drought at seed filling stage significantly decreased amounts of mentioned traits. Correlation of capitulum diameter with harvest index, thousand seeds weight, seed and oil yields were significant. The correlations among seed yield component with each other, seed and oil yields were significant. The highest amounts of seed and oil yields belonged to Padideh, Golemehr and Mexico248. Conclusion: Fall rosette stage in safflower was not critical for water deficit. Whereas drought during the seed filling stage significantly decreased capitulum diameter, seeds in a capitulum, thousand seeds weight, seed and oil yields. It seems that Padideh, Golemehr and, Mexico248 are suitable to cultivate in dry and marginal lands of Tabriz plain and Mexico248 can be used for safflower breeding programs.