مطالعه برخی صفات مرفوفیزیولوژیکی توده‌های بومی سیاهدانه تحت تنش کم‌آبی در شرایط آب‌ و هوایی زنجان

اهداف: این پژوهش به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر صفات مورفوفیزیولوژیکی ده توده بومی سیاهدانه در شرایط آب و هوایی زنجان انجام گرفت. مواد و روش ها: آزمایش به‌صورت کرت‌‌های‌ خرد ‌شده‌ در قالب طرح بلوک های‌‌‌ کامل تصادفی در سه ‌تکرار در تابستان 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل، دو سطح تنش 70 درصدی و شاهد (بدون تنش) به‌عنوان عامل اصلی و ده توده بومی سیاه‌دانه شامل توده‌‌های جیرفت، شیراز، همدان، تهران، کرمان، کردستان، هرمزگان، شهرکرد، رشت و اراک به‌عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرارگرفت. یافته ها: سطوح فراهمی آب اثر معنی‌داری بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده داشت. تنش خشکی سبب کاهش معنی دار تعداد کپسول و عملکرد دانه گردید. وزن هزار دانه نیز در شرایط عدم تنش و تنش کم‌آبیاری تفاوت معنی داری نشان نداد. بالاترین درصد روغن در تیمار تنش کم‌آبیاری در توده شهر کرد به دست آمد همچنین بیشترین عملکرد دانه، تعدادکپسول، متعلق به توده بومی کردستان بود. نتیجه گیری کلی: به‌طور کلی بر اساس نتایج تنش کم‌آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه و درصد روغن شد اما درصد اسانس در تنش کم‌آبی افزایش یافت با این حال، ثابت شد که این تغییرات به ژنوتیپ بستگی دارد.

Study of some Morphophysiological Characteristics in Endemic Population of Nigella sativa under Water Deficits Stress in Zanjan Climate Conditions

AbstractBackground and Objective: This study was conducted to investigate the effects of drought stress on morphophysiological characteristics of ten native black seed stands in climatic conditions of Zanjan. Materials and Methods: A split plot experiment based on completely randomized block with three replications was conducted in the field during the summer, 2018.  Experimental treatments were Examined through the main factors including 70% stress and control (without stress) levels and sub factors including ten indigenous populations of black seed including Jiroft, Shiraz, Hamedan, Tehran, Kerman, Kordestan, Hormozgan, Shahrekord, Rasht and Arak. Results: Examination of the traits showed a significant difference between the conditions of nonstress and low water stress, which caused the highest number of lateral branches in the absence of water stress. Drought stress significantly reduced the number of capsules and grain yield. The weight of one thousand grains did not show a significant difference in the conditions of nonstress and low water stress. The highest oil content was obtained in shahrekord under drought stress treatment. Also, the highest seed yield, number of capsules, belonged to Kordestan indigenous landrace. Conclusion: In general, based on the results of drought stress, it decreased grain yield and oil percentage, but the percentage of essential oil in drought stress increased. However, it was proved that these changes depend on genotype.