پاسخ کنجد (sesamum indicum l.) به نظام‌های مختلف تغذیه و گیاهان پوششی در رقابت با علف‌های هرز

اهداف: این پژوهش به‌منظور بررسی اثر نظام‌های مختلف تغذیه و گیاهان پوششی روی صفات مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص‌های رقابتی کنجد در رقابت با علف‌های هرز انجام شد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر در سال 1395 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و 8 تیمار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل: 1 کنجد + گیاه پوششی سویا + بدون کود، 2 کنجد + گیاه پوششی ارزن + بدون کود، 3 کنجد + گیاه پوششی سویا + ورمی‌کمپوست، 4 کنجد + گیاه پوششی ارزن + ورمی‌کمپوست، 5 کنجد + گیاه پوششی سویا + کود شیمیایی، 6 کنجد + گیاه پوششی ارزن + کود شیمیایی، 7 تک‌کشتی کنجد + بدون وجین + بدون کود (شاهد) 8 تک‌کشتی کنجد + باوجین + کود شیمیایی (شاهد) بود. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل: تراکم و زیست توده علف های هرز، شاخص‌های رقابتی، عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین صفات مورفولوژیک کنجد می باشد. یافته‌ها: نتایج نمونه‌برداری از علف‌های هرز طی سه مرحله (مرحله 10 برگی، خمیری شدن دانه و زمان برداشت کنجد) نشان داد که بیشترین تراکم و زیست توده علف‌های هرز در تیمار شاهد بدون وجین و بعد از آن در تیمار سویا با کود شیمیایی مشاهده شد. نتایج تحقیقات نشان داد منابع کودی و گیاهان پوششی تاثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و همچنین شاخص رقابت (ci) داشته است، به‎گونه‏ای که بیشینه و کمینه مقدار عملکرد دانه به‌ترتیب در تیمار گیاه پوششی ارزن با کود آلی (1630.22 کیلوگرم در هکتار) و ارزن بدون کود (413.33 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بالاترین تعداد کپسول در بوته (41) در تیمار شاهد با وجین و بیشترین تعداد دانه در کپسول (64.33 و 63.66) و وزن هزار دانه کنجد (2.56 و 2.53 گرم) به‌ترتیب در دو تیمار شاهد با وجین و ارزن با کاربرد کود آلی مشاهده شد، همچنین بالاترین میزان شاخص رقابت (4.38 درصد) در تیمار کنجد به همراه ارزن با کود آلی مشاهده شد که نشان‌دهنده تاثیر معنی‌دار تیمارهای آزمایش بر این شاخص در گیاه کنجد بود. نتیجه‌گیری: نتایج این آزمایش نشان داد که کاشت گیاه پوششی ارزن توانست با کاهش تراکم و زیست توده علف‌های هرز، عملکرد کنجد را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. همچنین استفاده از کود آلی نسبت به کود شیمیایی باعث بهبود ویژگی‌های خاک شده و در نتیجه استفاده از آن راهکاری مناسب جهت دستیابی به عملکرد بالاتر در گیاه زراعی کنجد به‌شمار می‏آید. لذا، استفاده از گیاه پوششی ارزن و همچنین کود آلی در جهت بهبود عملکرد کنجد و مدیریت مناسب علف‌های هرز توصیه می‌گردد.

Sesame (Sesamum indicum L.) Response to Different Fertilizing System and Cover Crops in Weed Competition

AbstractBackground & objectives: This study was conducted to investigate the effect of different nutrition systems and cover crops on morphological traits, yield, yield components and competitive indices of sesame in competition with weeds.  Materials & Methods: This research was carried out in the research farm of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University in 2016 as a randomized complete block design with three replications and eight treatments. Experimental treatments include: 1 sesame + soybean cover crop + without fertilizer, 2 sesame + millet cover crop + without fertilizer, 3 sesame + soybean cover crop + vermicompost, 4 sesame + millet cover crop + vermicompost, 5 sesame + soybean cover crop + chemical fertilizer, 6 sesame + millet cover crop + chemical fertilizer, 7 sesame + without weeding + without fertilizer (control) 8 sesame + weeding + chemical fertilizer (control). Also, two treatments of monoculture of sesame were considered as control (weed infestation and weed free). The traits studied in this experiment include weed density and weed biomass, competitive indices, yield and yield components, as well as morphological traits of sesame. Results: The results of weed sampling in three stages (10 leaf, seed dough and harvesting time) showed that the highest weeds density and biomass was in control with weed infestation and then in soybean cover crop with chemical fertilizer application. The results showed that fertilizer resources and cover crops had a significant effect on the grain yield, number of capsules per plant, seed number per capsule, 1000 seed weight, biological yield, as well as competition index (CI), so that the highest and lowest grain yields were observed in the treatment of millet with organic fertilizer (1630.22 kg.ha1) and millet without fertilizer (413.33 kg.ha1), respectively. The highest number of capsules per plant (41) was observed in weed control and the highest number of seeds per capsule (64.33 and 63.66) and 1000seeds weight (2.56 and 2.53 g) in two treatments of weed control and millet cover crop with organic fertilizer application, respectively. Also, the highest rate of competition index (4.38%) was observed in millet cover crop with organic fertilizer, which showed significant effect of treatments on this index in sesame. Conclusion: The result of this experiment showed that millet cover crop, with decreasing weed density and biomass, increased sesame yield significantly. Furthermore, the use of organic fertilizers comparison to chemical fertilizers improves the properties of the soil and, also, the use of these fertilizers with the appropriate cover crops is a suitable strategy for sustainable agriculture in order to achieve greater yield and higher quality of the sesame. So, use of millet cover crop as well as organic fertilizer is recommended to improve sesame yield and proper weed management.