مطالعه تاثیر خاک‌پوش زنده بر خصوصیات فنولوژیک و عملکرد کمی و کیفی دانه رقم آفتابگردان(helianthus annuus l.)

اهداف: پژوهش حاضر به منظور تعیین مناسب‌ترین زمان کاشت خاک‌پوش زنده ( شنبلیله) بر فنولوژی، کیفیت دانه و عملکرد ارقام آفتابگردان انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش در سال 1396 در دانشگاه رازی به‌صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. فاکتور اول کاشت شنبلیله در چهار سطح (عدم کشت خاک‌پوش زنده (شاهد)، کاشت شنبلیله 15 روز قبل، همزمان و 15 روز بعد از آفتابگردان) و فاکتور دوم سه رقم آفتابگردان (پروگرس، فرخ، لاکومکا) بود. یافته‌ها: کاشت شنبلیله قبل از آفتابگردان منجر به کاهش عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان شد. به ‌طوری که عملکردهای دانه، روغن و پروتئین آفتابگردان در شرایط کاشت خاک‌پوش زنده 15 روز قبل از آن به ترتیب 38.5، 37.9 و 43.6 درصد کمتر از تیمار شاهد بود. همچنین وقوع مراحل ستاره‌ای شدن، گلدهی، تشکیل طبق و رسیدگی فیزیولوژیک به ترتیب به میزان 69.8، 21.8، 24.5 و 82.6 درجه روز رشد بیشتر (4.4، 1.1، 1 و 4.3 روز دیرتر) از شرایط شاهد رخ داد. با این حال کاشت خاک‌پوش زنده همزمان و 15 روز بعد از آفتابگردان بر عملکرد کمی و کیفی دانه‌های آفتابگردان تاثیر مثبت داشت. عملکردهای دانه، روغن و پروتئین با کاشت همزمان به ترتیب 39.4، 36.4 و 43.3 درصد بیشتر از شاهد بود. این مقادیر با کاشت خاک‌پوش زنده بعد از آفتابگردان به ترتیب 25.5، 26.7 و 23.5 درصد به‌دست آمدند. وقوع مراحل گلدهی و تشکیل طبق در شرایط کاشت همزمان به‌ترتیب به 20.8 و 47.1 درجه روز رشد (0.7 و 1.4 روز زودتر) و در شرایط کاشت خاک‌پوش زنده بعد از آفتابگردان به 42.3 و 112.6 درجه روز رشد کمتر (1.8 و 4.6 روز زودتر) از شاهد احتیاج داشت. بین ارقام آفتابگردان، وقوع مراحل فنولوژیک برای رقم پروگرس دیرتر از ارقام فرخ و لاکومکا بود. دانه‌های رقم فرخ بیشترین محتوای روغن را داشتند (36 درصد). بیشترین عملکرد دانه (3426 کیلوگرم در هکتار)، روغن (1203 کیلوگرم در هکتار) و پروتئین (536 کیلوگرم در هکتار) به رقم لاکومکا اختصاص یافت. نتیجه‌گیری: کاشت زودهنگام خاک‌پوش زنده به دلیل ایجاد رقابت بین بوته‌های شنبلیله با بوته‌های جوان آفتابگردان، منجر به رشد رویشی ضعیف و تاخیر زمان وقوع مراحل رشد فنولوژیک آفتابگردان خواهد شد. این نتایج اهمیت انتخاب رقم مناسب و به حداقل رساندن رقابت از طریق انتخاب زمان مطلوب کاشت خاک‌پوش زنده زنده که باعث برتری اثر مساعدتی خاک‌پوش زنده نسبت به اثر رقابتی آن می‌شود را ثابت می‌کند.

Study the effect of living mulch on phenological characteristics and quantitative and qualitative yield of sunflower cultivar

AbstractBackground and Objective: The purpose of this study was to determine the effect of fenugreek planting as a living mutch on the phenology, grain quality and yield of sunflower cultivars and to determine the most appropriate time for planting of sunflower. Materials and Methods: This experiment was done in 201617 growth season at Razi University. The experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design. First factor was the sowing fenugreek at four levels (control (without living mulch), 15 days before sowing of sunflower, simultaneous sowing with sunflower, 15 days after sowing of sunflower) and the second factor was three sunflower cultivars (Progress, Farrokh, Lakomka). Results: Planting of fenugreek as living mulch presunflower led to a decrease in the quantitative and qualitative yield of sunflower. In 15 days before sunflower condition, grain, oil and protein yields of sunflower,were 38.5%, 37.9% and 43.6% lower than control treatment, respectively. In addition, the phenological stages of sunflower growth was delayed in presunflower sowing conditions. So that the occurrence of staring, flowering, head formation and physiological maturity were 69.8, 21.8, 24.5 and 82.6 days, respectively (4.4, 1.1, 1 and 3 day) more than control conditions. However, planting of living mulch simultaneous and 15 days after sunflower had a positive effect on the quantitative and qualitative yield of sunflower grains. Grain, oil and protein yields of sunflower were 39.4%, 36.4% and 43.3% higher than control, respectively. These values were 25.5%, 26.7% and 23.5% after sunflower planting, respectively. Flowering and head formation stages in simultaneous planting conditions were 20.8 and 47.1 °C (0.7 and 1.4 days, respectively) and in postsunflower sowing conditions were 42.3 and 122.6, respectively. Day growth rates were lower (1.8 and 4.6 days) than control conditions. Among sunflower cultivars, the occurrence of different phenological stages was higher for Progress cultivar than for Farrokh and Lakomka cultivars. Farrokh had the highest oil content (36%). The highest grain yield (3426 kg.ha1), oil yield (1203 kg.ha1) and protein yield (536 kg.ha1) were allocated to Lacomka cultivar. Conclusion: It seems that competition between fenugreek plants and young sunflower plants seems to lead to poor vegetative growth and delay the time of phenological growth stages of sunflower by early sowing of mulch. These results confirm the importance of selecting the appropriate cultivar and minimizing competition by choosing the optimal planting time of living mulch, which gives the pottageassisted effect a competitive advantage.