تحلیل تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی با استفاده از تئوری داده بنیاد

هدف: این تحقیق به منظور بررسی پدیده تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی (خارج از محدوده شهر، شهرکها و روستاهای دارای طرح هادی) در استان آذربایجان شرقی انجام گردید.مواد و روش ها: برای رسیدن به این هدف از روش تئوری داده بنیاد استفاده شد. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر، خبرگان و صاحب نظران پدیده تغییر کاربری اراضی کشاورزی استان، شامل فعالان بخش کشاورزی و مسئولین و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها، بودند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، افراد برای مصاحبه انتخاب شده و با 20 نفر از آنها، تا زمان رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه انجام گردید.یافته ها:داده های بدست آمده در قالب 120 کد اولیه و 30 مقوله کدگذاری و تحلیل شدند. براساس هدف تحقیق، پدیده تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی به عنوان پدیده محوری انتخاب شد. در مدل استخراج شده، شرایط علی شامل مقوله های «تفاوت زیاد قیمت زمین کشاورزی با قیمت انواع کاربری های دیگر»، «حرص و طمع دلالان و افراد سودجوء»، «مشکلات بخش کشاورزی»وغیره، شرایط زمینه ای شامل «ایرادات و نقاط ضعف سیستم سیاستگذاری و برنامه ریزی»، «مشکلات و ایرادات سیستم کنترل و نظارت»، «ایرادات و نقاط ضعف سیستم  قانون گذاری»، «کمبود ها و نقاط ضعف سازمان جهاد کشاورزی و دستگاه های ذیربط» و غیره، شرایط مداخله گر شامل«خرید و فروش اراضی کشاورزی با قولنامه»، «خرد شدن و پراکنده بودن قطعات اراضی کشاورزی»، «تغییر فرهنگ و وجود مشکلات و نیازهای اجتماعی» وغیره، راهبردها شامل «عدم وجود آمایش سرزمین و برنامه جامع حفظ کاربری اراضی کشاورزی»، «تخلف از قوانین و مقررات»، «عدم وجود قوانین و مقررات جامع حفظ کاربری»، «عملکرد ضعیف دستگاهها و نهادهای متولی امر و نظارتی»، «مدیریت و برنامه ریزی ضعیف و نادرست» و «مشکلات استفاده از شهرک های صنعتی» و پیامد های منفی شامل «کاهش تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی»، «ایجاد مشکلات اقتصادی، اجتماعی در روستاها، مناطق کشاورزی و مکان های احداث ویلا»، «افزایش مشکلات و هزینه جامعه و دولت» و«تخریب و از بین رفتن خاک، اراضی کشاورزی و محیط زیست» و پیامد های مثبت شامل«احداث و نگهداری باغ در اطراف خانه باغ و ویلاها» و «افزایش ارزش مادی زمین» می باشد.نتیجه گیری: عوامل اصلی و مستقیم تحت عنوان شرایط علی و عوامل غیر مستقیم تحت عنوان شرایط زمینه ای و مداخله گر، شرایط لازم را برای ایجاد پدیده تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی، فراهم می آورند اما شرایط کافی نیستند و اگر راهبرد ها در این فرایند حضور نداشته و نقش خود را ایفا نکنند، این عوامل قادر به بروز این پدیده منفی نخواهند بود. در اثراین پدیده، پیامدهای منفی غیر قابل جبران دربخش کشاورزی و روستاها، ایجاد شده است. پس ضروری ترین و اولین اقدام برای حفظ کاربری اراضی کشاورزی، این است که بر اساس آمایش سرزمین جامع، قوانین و برنامه های جامع مورد نیاز تدوین و اجرا گردد.

Analysis of Unauthorized landUse Change in East Azarbaijan ProvinceUsing Grounded Theory

AbstractBackground and Objective: This study was conducted to investigate the phenomenon of unauthorized change of use of agricultural lands (outside the city limits, towns and villages with a master plan) in East Azarbaijan province. Materials and Methods: To achieve this goal, the grounded theory method was used. The participants of the present study were experts on the phenomenon of changing the use of agricultural lands in the province, including activists in the agricultural sector and officials and experts of the Agricultural Jihad Organization and the management of agricultural jihad in the cities. Using targeted sampling and snowball sampling method, individuals were selected for interview and 20 of them were interviewed until theoretical saturation was reached. Results: The obtained data were coded and analyzed in the form of 120 initial codes and 30 categories. Based on the purpose of the study, the phenomenon of unauthorized change of use of agricultural lands was selected as a pivotal phenomenon. In the extracted model, causal conditions include the categories of large differences in the price of agricultural land with the prices of other uses, greed of brokers and profiteers, problems of the agricultural sector and ather , contextual conditions including problems and weaknesses of the policy and planning system, problems and shortcomings of the control and monitoring system, problems and weaknesses of the legislative system , deficiencies and weaknesses of the Jihad Agricultural Organization and ather, intervening conditions including purchase and sale of agricultural land by agreement , micro Strategies and fragmentation of agricultural lands , cultural change and the existence of problems and social needs and ather, strategies include lack of land management and comprehensive use of agricultural land protection, violation of laws and regulations, lack of comprehensive laws and regulations on land use protection, Poor performance of agencies and institutions in charge of supervision and supervision, poor and incorrect management and planning and problems of using industrial estates and negative consequences including reduction of agricultural production and food security, creating economic and social problems in villages, agricultural areas and villa construction sites, increasing problems and costs of society and government , society and government and destruction of soil, agricultural lands and the environment and positive consequence include construction and maintenance of gardens around garden houses and villas and increasing the value of land. Conclusion: The main and direct factors called causal conditions and indirect factors called contextual and intervening conditions to provide the necessary conditions for the phenomenon of unauthorized change of use of agricultural lands, but the conditions are not sufficient and if the strategies in this process is not present and does not play its role, these factors will not be able to cause this negative phenomenon. As a result of this phenomenon, irreparable negative consequences have been created in agriculture and rural areas. The most necessary and the first step to preserve the use of agricultural lands is to preparation and implement the required comprehensive laws and programs based on comprehensive land use planning.