ویژگی‌های کمی و کیفی علوفه در نظام‌های کشت مخلوط سورگوم (Sorghum Bicolor L. Moench) و شبدر برسیم (Trifolium Alexandrinum L.)

اهداف: این مطالعه به‌منظور بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در سری‌های افزایشی و جایگزینی کشت مخلوط سورگوم و شبدر برسیم انجام شد. موادوروش‌ها:آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی دو سال زراعی (1395 و 1396) اجرا شد. نظام‌های کشت شامل سری‌های جایگزینی (75 درصد سورگوم + 25 درصد شبدر، 50 درصد سورگوم + 50 درصد شبدر و 25 درصد سورگوم + 75 درصد شبدر)، سری‌های افزایشی (100 درصد سورگوم + 50 درصد شبدر، 50 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر و 100 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر) و کشت خالص سورگوم و شبدر بودند. یافته‌ها: بیشترین و کمترین عملکرد علوفه به ترتیب از نظام‌های کشت مخلوط 100 درصد شبدر + 100 درصد سورگوم و کشت‌خالص شبدر به‌دست آمد. علاوه بر این، بیشترین محتوی پروتئین قابل هضم (11.48 درصد)، پروتئین قابل متابولیسم (8.03 درصد)، انرژی  قابل هضم (2.77 مگاکالری در کیلوگرم ماده خشک) و کیفیت نسبی علوفه (122.74 درصد) در کشت خالص شبدر حاصل شد. همچنین حداکثر عملکرد پروتئین  قابل هضم، پروتئین قابل متابولیسم (به‌ترتیب 1956 و 1369 کیلوگرم در هکتار) و بالاترین تولید انرژی برای شیردهی (3.92 مگاکالری در مترمربع) در سری افزایشی 100 درصد شبدر + 100 درصد سورگوم به‌دست آمد. در بین سری‌های افزایشی، تنها نظام کشت مخلوط 50 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر توانست کیفیت نسبی علوفه قابل‌قبولی تولید کند. نتیجه‌گیری: با در نظر گرفتن کمیت و کیفیت علوفه تولیدی، نظام کشت مخلوط 50 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر (با عملکرد علوفه خشک 24.28 تن در هکتار و کیفیت نسبی علوفه 91.04 درصد) به‌عنوان تیمار برتر معرفی می‌شود. به‌طورکلی نظام‌های کشت مخلوط افزایشی سورگوم و شبدر برسیم، سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی علوفه شدند و می توانند جایگزین مناسبی برای نظام‌های کشت خالص این گیاهان باشند.

Quantitative and Qualitative Characteristics of Forage in the Sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) and Berseem Clover (Trifolium alexandrinum L.) Intercropping Systems

Background and Objective: This study was conducted to evaluate the forage yield and quality in the additive and replacement series of sorghum and Berseem clover intercropping. Materials and Methods: The experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in the Research Farm of Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, during two cropping seasons (2016 and 2017). Cropping systems included replacement series (S75C25: 75% Sorghum + 25% Clover; S50C50: 50%+50%; and S25C75: 25%+75%), additive series (S100C50: 100%+50%; S50C100: 50%+100%; and S100C100: 100%+100%), and sorghum and clover monoculture (S100C0 andS0C100, respectively). Results: The highest and lowest forage yields were obtained from S100C100 and S0C100 cropping systems, respectively. In addition, the highest content of digestible protein (11.48%), metabolizable protein (8.03%), digestible energy (2.77 Mcal.kg1 DM) and relative forage quality (122.74%) was obtained in the S0C100. Also, the maximum yield of digestible and metabolizable protein (1956 and 1369 kg.ha1, respectively) and the highest energy production for lactation (3.92 Mcal.m2) were obtained in the S100C100. Among the additive series, only the S50C100 intercropping system was able to produce acceptable forage quality. Conclusion: Considering the quantity and quality of produced forage, the S50C100 intercropping system (with 24.28 t ha1 dry forage yield and relative forage quality equivalent to 91.04%) is introduced as the superior treatment. In general, additive intercropping systems of sorghum and berseem clover increased the quantitative and qualitative yield of forage and could be a good alternative to monoculture systems of these crops.