بررسی تحمل به تنش یخ‌زدگی در تعدادی از ژنوتیپ‌های امید بخش کلزا

اهداف: این مطالعه به منظور بررسی تحمل به تنش یخ زدگی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل در بین تعدادی از ژنوتیپ های کلزا انجام شد.مواد و روش ها:آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 درمزرعه ای به مساحت 2000 مترمربع،به صورت کشت پاییزه در اراضی کشاورزی بخش تیکمه‌داش از توابع شهرستان بستان‌آباد اجرا شد. کرت اصلی شامل دو تاریخ کشت معمولی (10 شهریور) و تاخیری (25 شهریور) و کرت فرعی 19ژنوتیپ کلزا ،شاملslm046، opera، l963، okapi، nima، kh4، talaya، l957، ahmadi، kr18، l1009، zarfam، nafis، hw101، licord، ks7، l14، sw101 و l1008 بود.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد در هکتارتحت شرایط تنش  یخ زدگی نشان داد که اثر تنش روی عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر ژنوتیپ روی صفات ارتفاع بوته و عملکرد در هکتار در سطح احتمال یک درصد و برای صفت وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار و برای سایر صفات غیر معنی دار بود. برهمکنش ژنوتیپ ×تاریخ کاشت در عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که در صفت ارتفاع بوته ژنوتیپ opera، در صفت وزن هزار دانه ژنوتیپ های opera و hw101 و در صفت عملکرد دانه ژنوتیپ ks7 بیشترین مقدار را داشتند. در بین شاخص ها،mp، gmp، sti، hm و snpiبیشترین همبستگی را با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط تنش و بدون تنش نشان دادند و به عنوان بهترین شاخص ها، جهت دستیابی به ارقام پر محصول و متحمل به تنش یخ زدگی معرفی شدند.بر مبنای نمودار سه بعدی، ژنوتیپ هایlicord، opera، l1008 و talayeبا عملکرد بالاتر از متوسط کل در هر دو شرایط بدون تنش و تنش و نیز مقدار بالای siig،به عنوان ایده آل ترین ژنوتیپ ها تحت شرایط تنش یخ زدگی شناسایی شدند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که ژنوتیپ opera با بیشترین مقدار siig از متحمل ترین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ nima با کمترین مقدار siig از حساس ترین ژنوتیپ ها به تنش یخ زدگی بودند.همچنین نتایج حاکی از آن بود که بیشترین عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار) در شرایط بدون تنش در ژنوتیپks7 و کمترین عملکرد دانه در ژنوتیپkr18 مشاهده گردید. در شرایط تنش یخ زدگی نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ opera و کمترین عملکرد دانه متعلق به ژنوتیپkr18 بود.

Investigation of Frost Stress Tolerance in Some Promising Rapeseed Genotypes

AbstractBackground and Objective:This study was conducted to evaluate freezing stress tolerance and identify tolerant genotypes among a number of rapeseed genotypes. Materials and Methods:The experiment was carried out in the form of split plots based on randomized complete blocks with three replications in 1397 in a field with an area the 2000 square meters, in the form of autumn cultivation in the agricultural lands of Tikmehdash section of Bostanabad city. The main plot consisted of two dates of common cultivation (September 1) and delayed (September 16) and the subplot included 19 rapeseed genotypes. The mentioned genotypes are: SLM046, Opera, L963, Okapi, Nima, KH4, Talaya, L957, Ahmadi, KR18, L1009, Zarfam, Nafis, HW101, Licord, KS7, L14, SW101 and L1008. Results: The results of analysis of variance of yield per hectare under frost stress conditions showed that the effect of stress on the yield per hectare, it was significant at the level of 1% probability. The effect of genotype on plant height and yield per hectare was significant at the level of 1% probability and for 1000seed weight at the level of 5% probability and was not significant for other traits. Genotype × planting date interaction was not significant in all traits. Also, the comparison of the mean of traits showed that Opera and HW101 genotypes had the highest value in plant height, 1000seed weight and KS7 genotype in grain yield. Among the indices, MP, GMP, STI, HM and SNPI showed the highest correlation with grain yield under both stress and nonstress conditions and were introduced as the best indices to achieve high yielding and frost tolerant cultivars. Were. Based on the threedimensional diagram, Opera, Licord, L1008 and Talaye genotypes were identified as the most ideal genotypes under frost stress conditions with aboveaverage total yield under both stress and stress conditions as well as high SIIG values. Conclusion: The results showed that Opera genotype with the highest amount of SIIG was one of the most tolerant genotypes and Nima genotype with the lowest amount of SIIG was one of the most sensitive genotypes to frost stress. The results also showed that the highest grain yield (kg.ha1) in nonstress conditions was observed in KS7 genotype and the lowest grain yield was observed in KR18 genotype. Under frost stress conditions, the highest grain yield belonged to Opera genotype and the lowest grain yield belonged to KR18 genotype.