اثر برخی تعدیل کننده‌های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا (Chenopodium Quinoa Willd) درشرایط تنش کم آبی

اهداف: کینوا با نام علمی (chenopodium quinoa willd.) یک گیاه دولپه ای، متعلق به خانواده chenopodiaceae است. پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه 9 آمینو اسید ضروری بدن را دارد. کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در سراسر جهان است میزان کم نزولات آسمانی و پراکنش نامنظم آن سبب بروز تنش خشکی در طول دوره رشد گیاهان زراعی می شود. محافظ های گیاهی قادرند در کنار افزایش توان تحمل تنش ها، رشد و عملکرد گیاه را نیز بهبود دهند. بنابراین می توان اظهار داشت استفاده مناسب از این دسته مواد می تواند به عنوان یکی از راهکارهای مدیریتی بسیار مهم در افزایش توان تحمل تنش های گوناگون در گیاهان زراعی مطرح گردد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تعدیل کننده های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا درشرایط تنش کم آبی انجام گرفت.مواد و روش ها: این آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 16 تیمار و 6 تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتور اول شامل تنش کم آبی در چهار سطح: 1- تنش در مرحله رشد رویشی (پس از استقرار گیاهی تا شروع گلدهی)، 2- تنش در مرحله رشد زایشی (از ابتدای گلدهی تا انتهای گلدهی)، 3- تنش در مرحله پرشدن دانه (از شروع پر شدن تا رسیدگی دانه)، 4- بدون تنش (شاهد) بود. فاکتور دوم محلول پاشی در چهار سطح: 1-محلول پاشی اسید آسکوربیک با غلظت (2 میلی مولار)، 2- اسید سالسیلیک با غلظت (2 میلی مولار)، 3- کود کلاته میکرو کامل نانو (2 لیتر در هزار لیتر) و شاهد (آب پاشی) بودند.یافته ها: نتایج نشان داد که تنش کم آبی اثر معنی داری بر خصوصیات مورفولوژیک، صفات کمی و کیفی علوفه داشت. محلول پاشی باعث افزایش معنی دار پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم، عملکرد علوفه تر، وزن خشک ساقه، برگ، گل و قطر ساقه گردید و باعث کاهش معنی دار دیواره سلولی بدون همی سلولز، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثی و فیبر خام علوفه کینوا شد. اثر برهمکنش تنش کم آبی و محلول پاشی بر تمام صفات کیفی علوفه (به غیر خاکستر) در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین مقدار کربوهیدرات های محلول در آب (23.65 درصد) از تیمار تنش کم آبی در مرحله رشد رویشی و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک حاصل شد.نتیجه گیری: انجام آبیاری در مراحل رشد زایشی کینوا (گلدهی و دوره پر شدن دانه) در مقایسه با دوره رشد رویشی اهمیت بیشتری دارد.  همچنین جهت تعدیل اثرات تنش کم آبی، بهبود عملکرد کمی و کیفی علوفه کینوا، محلول پاشی با تعدیل کننده های تنش خشکی پیشنهاد می گردد.

Impact of Some Stress Modulators on Morphological Characteristics, Quantitative and Qualitative Traits of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) Forage under WaterDeficit Stress

AbstractObjectives: Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) is a dicotyledonous plant belonging to the family Chenopodiaceae. Protein, magnesium, fiber, potassium, iron, calcium, phosphorus, B vitamins, vitamin E and antioxidants are among the substances that are abundant in the seeds of this plant. Quinoa is one of the few edible plants that has all 9 essential amino acids in the body. Water scarcity is one of the limiting factors for crop production worldwide. Low rainfall and irregular distribution cause drought stress during the growing season of crops. Plant protection can not only increase stress tolerance, but also improve plant growth and yield. Therefore, it can be said that the proper use of this material can be considered as one of the most important management strategies in increasing the tolerance of various stresses in crops. The aim of this study was to investigate the effect of stress modulators on morphological characteristics and quantitative and qualitative traits of quinoa forage under water stress conditions. Materials and Methods: This experiment was conducted as a pots factorial experiment based on a completely randomized design with 16 treatments and 6 replicates during 2019 at Urmia University. The first factor includes water deficit stress at four levels: 1. stress at vegetative growth stage (after plant establishment to flowering), 2. stress at vegetative growth stage (from flowering to flowering end), 3. stress at seed filling stage (From the beginning of filling to maturity), 4. no stress (control). The second factor is foliar spraying at four levels: 1. ascorbic acid (2 mM), 2. salicylic acid (2 mM), 3. nanomicronutrient chelate fertilizer (2 liters/1000 L water) and 4. Control (water spray). Results: The results showed that water deficit stress had a significant effect on morphological characteristics, quantitative and qualitative traits of quinoa forage. Foliar application significantly increased crude protein (CP), dry matter digestibility (DMD), fresh forage yield, stem diameter, dry weight of shoot, leaf, and flower and significantly decreased acid detergent fiber (ADF), netural detergent fiber (NDF) and crude fiber (CF) in quinoa forage. Interaction of drought stress and foliar application on all forage quality traits (except ash) was significant at 1% level. The highest amount of watersoluble carbohydrates (WSC) (23.65 percent) was obtained from waterdeficit stress treatment at the stage of vegetative growth and foliar application with salicylic acid.Conclusion: Irrigation is more important in the reproductive growth stages of quinoa (flowering and seed filling period) compared to the vegetative growth period. Also, to moderate the effects of waterdeficit stress, improve the quantitative and qualitative yield of quinoa forage, foliar spraying with drought stress modulators is recommended.