ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک آفتابگردان (helianthus annuus l.) با کاربرد تلفیقی کودهای زیستی، آلی و شیمیایی در سطوح مختلف آبیاری

اهداف: جنبه های زیستمحیطی و اقتصادی کاربرد کودهای شیمیایی، محققان و کشاورزان را به استفاده از منابع کودی جایگزین تشویق نموده است. اهداف این پژوهش، ارزیابی اثرات کودهای زیستی، شیمیایی و آلی به صورت انفرادی و تلفیقی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات فیزیولوژیک آفتابگردان (helianthus annus l.) در سطوح مختلف آبیاری بود. مواد و روشها: آزمایشی دوساله به صورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی پیرانشهر واقع در استان آذربایجان غربی در سالهای 1395 و 1396 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل آبیاری در 85 ، 70 و 55 درصد ظرفیت مزرعه‌ای و کرت‌های فرعی شامل تیمارهای کودی: 100 درصد کود شیمیایی توصیه شده (255، 25 و 25 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب کود اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم)،10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست، 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست، کود زیستی بیوسوپر+ ازتوباکتر، 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ بیوسوپر+ ازتوباکتر، 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ بیوسوپر+ ازتوباکتر، 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ بیوسوپر+ ازتوباکتر+ 50 درصد کود شیمیایی توصیه شده و 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ بیوسوپر+ ازتوباکتر+ 50 درصد کود شیمیایی بودند.   یافته ها: نتایج نشان داد، تنش شدید (55 درصد ظرفیت مزرعه‌ای) سبب کاهش قابل ملاحظه ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، کلروفیل a، کلروفیل b، مقدار نسبی آب، وزن طبق و تعداد دانه در طبق گردید. بیشترین عملکرد دانه آفتابگردان (4230 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری نرمال (85 درصد ظرفیت مزرعه‌ای) و با کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ بیوسوپر+ ازتوباکتر+50 درصد کود شیمیایی حاصل شد. همچنین کمترین عملکرد دانه آفتابگردان (3051 کیلوگرم در هکتار) در تنش شدید و با کاربرد 100 درصد کود شیمیایی مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین (64.3 گرم) و کمترین وزن هزار دانه (41.4 گرم) به‌ترتیب در آبیاری نرمال با کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+ کودهای زیستی+ 50 درصد کود شیمیایی و در آبیاری 55 درصد ظرفیت مزرعه‌ای با کاربرد 100 درصد کود شیمیایی به‌دست آمد.   نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین درآمد ناخالص با کاربرد 100 درصد کود شیمیایی (255، 25 و 25 کیلوگرم در هکتار به ‌ترتیب کود اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم) و کودهای زیستی در شرایط آبیاری نرمال حاصل شد.

evaluation of yield, yield components and some physiological traits of sunflower with integrative application of biological, chemical, and organic fertilizers under different irrigation levels

abstract background and objectives: the environmental and economic impacts of chemical fertilizers application have encouraged agronomists and growers to evaluate the use of alternative nutrient sources. the objectives of this study were to evaluate the effects of biological, chemical and organic fertilizers, as alone and integrative application on yield, yield components and physiological traits of sunflower under different irrigation levels.   materials and methods: a two field experiments were carried out as split plot based on randomized complete blocks design (rcbd) with three replications at the piranshahr agricultural research station, west azarbaijan province, iran, during during 2016 and 2017. the main plots included different irrigation levels (irrigation at 85, 70 and 55% field capacity) and the sub plots were including different fertilization levels: 100% of recommended chemical fertilizer (255, 25 and 25 kg ha1 urea, triple superphosphate and potassium sulfate, respectively), 10 ton ha1 vermicompost, 15 ton ha1 vermicompost, biosuper+ azotobacter biofertilizer, 10 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter, 15 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter, 10 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter, 10 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter+ 50% chemical fertilizer and 15 ton ha1 and vermicompost+ biosuper+ azotobacter+ 50% chemical fertilizer.    results: the results demonstrated that the irrigation at 55% of field capacity significantly decreased the plant height, stem diameter, head diameter, thousand seed weight, seed yield, biological yield, chlorophyll a, chlorophyll b, relative water content, head weight and number of seeds per head of sunflower. the highest achene yield of sunflower (4230 kg ha1) was achieved in the normal irrigation with application of 15 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter+ 50% chemical fertilizer. also, the lowest achene yield (3051 kg ha1) was observed in the severe stress conditions (irrigation at 55% of field capacity) with application of chemical fertilizer. in addition, the highest (46.3 g) and the lowest (41.4) thousand seed weight was achieved in the irrigation at 85% field capacity with application of 15 ton ha1 vermicompost+ biosuper+ azotobacter+ 50% chemical fertilizer and irrigation at 55% field capacity with application of chemical fertilizer, respectively.   conclusion: the results of this study showed that the highest gross return was achieved by application of 100% chemical fertilizer (255, 25 and 25 kg ha1 urea, triple superphosphate and potassium sulfate, respectively) and biofertilizers in the normal irrigation conditions (85% of field capacity).